دلم بیدادگاهِ داد و فریادیست از تطاول ها،

به چشم خود، دردِ رَدِ سمِ اسب تازی، بر تنِ مجروح را، دیدم،

اسارت ها، طغیان ها؛ غرور نوش جامِ کِبر را در دست آن زنگی، به دست مست ناهشیار را دیدم،

شبانگاهان که غوکان، داد و بیداد سکوتی را، بر تن مفروش جانبازانِ بر خاک مصیبت خفته را فریاد می کردند،

میان سنگلاخ ظلم؛ بی حیایی را میان دیدگان آن غنیمت پیشگانِ صحنه بیداد را دیدم،

من اینجا انتحار غنچه های نرگس شیراز را، میان ضَجه های خسته از بیداد را، هر بار بشنیدم،

به غارت می برد پاییز، هر آنچه کِشت آن برزگرِ دانای دلسوزان،

خدایا این چه پاییزیست؟!

بدین گلشن هم پاییز؟!

نگارین باغ دانش را بدان سوزان،

من اینجا خود به چشم خویشتن، هر بار می دیدم،

مغول سیرت، شَقی صورت؛ به چشم خود، من این غارتگرِ غدار را هر بار می دیدم،

به باغِ علم و دانایی هم نتواند او دیدن، سُرود سَروهای پاک آزادی،

به غارت رفتن این نخل های ایستاده در نسیم پاک را دیدم،

به بند او می کشد امید را لیکن؛

فرو نتواند او ریزد، ستبرین صخره های ایستاده پای آزادی،

نه او آراست این میدان، نه میدانست بدو فرمان،

که من این عهد و ایمان را، به گوش خویشتن ز آزادگان هر بار بِشنیدم،

مرا تقدیر شاید این چنین بدیُمن و بداقبال،

بدین غارت؛ نشین و خوار و بی مقدار، خود دیدم،

ولیکن نه!

نه تقدیر است ما را این چنین!

که من غارتگرانِ راه را، میان سایه های حُسن هم دیدم،

که زین خواب سکوت ما، به غارت سخت مشغولند بر گُلشن،

که این غارت ز اهل حُسن هم، من بار و هم بسیار می دیدم،

آری آری این چنین است بر غارت، که دامنگیر گردیدست، این باغ شقایق را،

من این خصم نگون آثار را، اندر سایه های اعتقادی پاک هم دیدم،

میان سایه ها، انداختند این تیر را بر غارت و بیداد،

من اینجا مرگ خود را، در تن بیمار آنان بارها بسیار، و بلکه بار و هم بسیار می دیدم،

به نظم در آمده در 6 شهریور 1402

وقتی ذهن شهروندان را خالی از "تحلیل" تصور، و آنانرا مستحق حق انتخاب (اعطای حق شرکت در "رفراندوم" [1]) و تعیین سرنوشت ندانیم، [2] این یعنی شهروندان را تنها مُکلَّف دانسته، و آنان را مُحِّق نمی دانیم، حال آنکه خداوند با بخشیدن عقل و تفکر به انسان، او را از دیگر حیوانات، جدا و متمایز کرد، و از اینجا بود که بدو "کرامت" و "حق انتخاب" اعطا کرد، و بدنبال آن، از چنین انسانی انتظار اخلاقمداری، انسان زیستن، و دوری از حیوانیت (زورگویی، قتل و...) و... را داشت.

 فلسفه وجود معاد، اینجا بود که معنا یافت، ورنه برای انسان فاقد حق انتخاب، بهشت و جهنم چه معنایی خواهد داشت؟! برای انسانی که قدرت تحلیل ندارد، و باید گوش به صدا و یا چماق چوپانان خود داشته، که از راهی برود و یا نرود، چیزی را بُخورد و یا از آن امتناع کند، کاری را انجام دهد و یا نکند و...، معاد بی معناست، بهشت و جهنم تنها لایق چوپانانِ حاکم بر چنین انسانی است که اهل تحلیل، و لایق داشتن "حق انتخاب" هستند، نه انسانی که رمه وار در جلوی چوپانانِ اهل تحلیل خود، به هر جهت که خواستند، هدایت می شود.

 این انسان مُحّق برای انتخاب است که مُکَلَف به تکلیف، و به دنبالش لایق عزت و کرامت انسانی می شود، و در دو قطبی انسان واجد/فاقد تحلیل، در این نظریه، تنها انسان های اهل تحلیل هستند که لایق اعطای حق انتخاب، عزت و کرامت انسانی اند، باقی آنان، از حدود و حقوق انسانی خارج، و مُحِق به داشتن امکانات و شخصیت انسانی نخواهند بود.

چنین تفکری را پیش از این در اندیشه جناب محمد تقی مصباح یزدی به صورت روشن دیدیم، که با گرفتن حق انتخاب از ایرانیان، در نگاه و نظریه خود نسبت به انسان و حاکمیت بر او، به انکار وجود "تکثر"، و حق انتخاب مردم، و دادن این حق به حُکام فقیه آنان و...، نظریه پردازی کرد، و بر خلاف اصول مُصّرَح، و روح قانون اساسی، تصویب شده بعد انقلاب 57 (12 فروردین 1358)، ایرانیان را به انسان هایی تنها مُکَلف تبدیل کرد، و حقوق شهروندی و قانونی را از آنان سَلب، و به طبقه فُقَها (به نیابت از خدا) تفویض نمود، و به نظر می رسد، امروز طبق همین نظریه، مردم از حق شرکت در رفراندوم، حق انتخاب، حق عزل مسئولین خود، حق تعیین سرنوشت و... محروم می شوند. این را همان بروز و ادامه تفکر جناب محمد تقی مصباح یزدی و امثالهم باید دانست که بعد از مرگش، هنوز خود را زنده و بالنده، در مسیر دهی به انقلاب و انقلابیون جدید، نشان می دهد، و انسانِ مُحِق را، به انسانی مُکَلَف به اطاعت و پیروی تبدیل می کند.

به عقیده بسیاری از آگاهان، متاسفانه انقلاب 57 بسیار زود به پیروزی رسید، بدون این که انقلابیون حاضر در آن چهره و تفکر واقعی خود را نشان دهند، و نسبتِ تفکر آنان به "ولی نعمتان" شان (یعنی مردم) روشن شود، و سره از ناسره جدا نشده، مردم و انقلابیون وارد دوره پیروزی شدند، و بدین سبب چهره ها و تفکرشان مستور ماند، و به همین دلیل بود که با قدرت گیری برخی از نحله های فکری، در بین انقلابیون، که به مفاهیم اساسی "انقلاب" از جمله "آزادی" ، "حق انتخاب" ، "حق تعیین سرنوشت" ، حق "عزل حُکام" و... بی اعتقاد بودند، در حالیکه حتی این مفاهیم در جملات بنیانگذار این انقلاب هم موج می زد، آن مفاهیم را بعد از پیروزی به حاشیه برده، و از حیّز انتفاع و سود و ثمر دهی خارج نمودند.

بعد از پیروزی انقلاب، به مرور دو تفکر متفاوت در بین انقلابیون مقابل هم قرار گرفتند:

الف) تفکری که قائل به "آزادی" ، "حق انتخاب" و حق "تعیین سرنوشت" و "حق عزل حکام" برای مردم ایران بود، و همه را، از مردم عادی گرفته تا رهبری انقلاب، شهروند ایران تلقی کرده، و آنانرا در برابر قانون یکسان می دید، و به نوعی شهروندان را ابتدا مُحِق و البته "ولی نعمت" مسئولین می دید، و سپس آنان را مُکَلف به تکالیفی می کرد،

ب) تفکر دیگر و دومی هم بود که مفهوم "آزادی" و قابلیت انسان برای حاکمیت بر خود را، منکر شده، و حاکمیت را ابتدا از سوی مردم به سمت خداوند سوق داده، و البته در غیبت عینی خدا بر زمین، حاکمیت را در مرحله بعدی به پیامبران، و نهایتا به ائمه منتسب به او، می رساند، و باز چون پیامبران از سوی خداوند ختم نبوت خورده اند، و وجودشان از دنیا رخت بر بسته بود، و ائمه آنان نیز که در دوره غیبت قرار داشتند، حاکمیت انسان را به نمایندگی از این غائبین بر زمین، تنها مختص طبقه "فُقَها" می دانست، و باقی مردم را تنها مُکَلَف به اطاعت و پیروی بی چون و چرا از آنان می دید و...،

چنین تفکری بود که در فلسفه فکری و بیان نظرات آیت الله مصباح یزدی به طور روشن تر و صادقانه تری نسبت به سایر معتقدین به این تفکر، بروز یافت، که "آزادی"، "تکثر"، "حق انتخاب"، "حق تعیین سرنوشت" و بسیاری از حقوق دیگر مردم را در ساختار تفکری خود، منکر شده، و کم کم در تفسیر قانون اساسی، و تصویب قوانین عادی، این دیدگاه نظری را وارد شئون کشورداری (نظارت استصوابی شورای نگهبان، حاکمیت شوراهای منصوب مختلف و...) کرده و آنرا اعمال کردند،

ادامه همین تفسیر از "تفکر انقلابی" و تفسیر به رای از قانون اساسی ناشی از آن انقلاب، هماکنون مردم را از رفراندوم و "حق انتخاب" و مهمتر از آن، "حق عزل مسئولین خود" و... محروم می کند.

تسری چنین نگاهی به محاکم قضایی، مراکز تقنینی و ارکان اجرایی کشور، باعث به حاشیه برده شدن مردم ایران، و انحراف از ارزش هایی همچون "آزادی"، "کرامت انسانی"، اعطای "حقوق شهروندی" و "حق اعتراض" و نهایتا مهمترین حق شهروندی، یعنی "حق تعیین سرنوشت" و... می شود، که باید بعد از هر انقلاب آزادیبخشی به عنوان محورهای اصلی حرکت انقلابی مد نظر، و به مردم اعطا شود.

[1] - هَمه‌پُرسی یا رِفِراندوم Referendum   رأی‌گیری مستقیم از همه اعضای تشکیل دهنده یک سازمان یا جامعه است؛ برای رد یا تصویب سیاستی که رهبران یا نمایندگان پیشنهاد کرده‌اند. هدف همه‌پرسی پرهیز از قانون‌گذاری به زیان اکثریّت جامعه ‌است. در نظام‌های نمایندگی و پارلمانی جدید از همه‌پرسی تنها برای تصویب قانون اساسی یا تغییر اساسی در حکومت بهره می‌گیرند؛

[2] - در دیدار آخر فروردین 1402 رهبری با دانشجویان، پیرامون مساله برگزاری رفراندوم از سوی دانشجویان عنوان شد که "اگر از همان ابتدا در همه مسائلی که پیش می‌آمد، رفراندوم برگزار می‌کردید، حالا دیگر حساسیت در این مسئله وجود نداشت." چنین تحلیلی از سوی رهبری اینگونه پاسخ گفته شد که : "حرف مردم را باید گوش بدهند. حرف مردم کجا است؟ خب مردم در همه‌ی مسائل که حرف ندارند، [ضمناً] یک حرف ندارند؛ باید فکر کنند، مطالعه کنند. حرف مردم سازوکاری دارد. حرف مردم همین است که الان وجود دارد؛ یعنی یک نفر را به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌کنند؛ این حرف مردم است. یک عده‌ای را به عنوان نماینده‌ی مجلس انتخاب می‌کنند؛ این حرف مردم است.‌ حرف مردم را این‌جوری می‌شود فهمید دیگر." ... "کجای دنیا این کار را می‌کنند؟ مگر مسائل گوناگون کشور قابل رفراندوم است؟ مگر همه‌ی مردمی که در رفراندوم باید شرکت کنند و شرکت می‌کنند، امکان تحلیل آن مسئله را دارند؟ چطور می‌شود رفراندوم کرد، در مسائلی که تبلیغات می‌شود کرد، از همه طرف حرف می‌شود زد؟ اصلا یک کشور را شش ماه درگیر بحث و جدل و گفتگو و دو قطبی ‌سازی می‌کنند برای اینکه یک مسئله‌ای رفراندوم بشود. در همه‌ی مسائل رفراندوم بکنیم؟!"

 جناب پاپ فرانسیس!

کاش موتور محرک عمل دنیایی ات، وجدان بیدار انسانی ات، تکلیف اخلاقی ات، یا تعهدت به انسانیت بود، تا تکلیف دینی ات، و تعهدت به دستگاه مذهب، که در بهترین حالت تو پاسدار و نگهبان حد و حدود دینی ات هستی، تا خادم انسان و انسانیت، و تو خود و انسان را در خدمت مذهب و اعتقادی می بینی، که تو آن را به حق ترین در بین اعتقادات دیگرش می بینی، و هدایت تو بدین سمت، و عملت ناشی از این انگیزه است، از این روست که تو خادم مذهب خودی، نه خادم انسان و ارزش های انسانی، حال آنکه مذهب و هر آنچه از پدیده های این جهان است، باید در خدمت سعادت بشر باشند، تا بشر از آن سود جوید، نه این که خود و انسان را در خدمت مذهب، عقاید و حد و حدود آن قرار داد، که سردمداران عقاید و ایده ها، هر روز به تناسب شرایط و مصلحتِ عقیده و اعتقاد خود، به سمتی، از انسانی ترین تا خشن ترین تزها و اعمال گرایش می یابد، بی آنکه بین آن خشونت و ترحم تضاد ببینند.

در حالیکه نبرد بین معتقدین به اسلام و یهود در آوردگاه دیرین جنگ و نبرد، مهد ادیان ابراهیمی، زایشگاه اعتقادات و مذاهب الهی، سرزمین تاریخ مناقشه و درگیری های مذهبی، چالش برانگیز ترین زمین برای جنگ های مذهبی و... یعنی فلسطین به هر طریق ممکن ادامه دارد، و دو طرف نقشه ها می کِشند، تا از همدیگر چطور بیشتر و شدیدتر خون بریزند، و کشتار کنند، و هر یک دیگری را از حق حیات و سرزمین محروم نمایند، نماد عظمت مسیحیت، کلیسا و به خصوص کاتولیک های پر جلال و جبروت جهان، پاپ فرانسیس [1] که داستان عظمت، شهرت، تشریفات و زندگی لاکچری او و نهاد کلیسا، زبانزد خاص و عام است، ناگهان سر از زندانی در شهر رم در می آورد، و فروتنانه پاهای دوازده نوجوان خلافکار محبوس در زندان ویژه این گروه سنی در پایتخت ایتالیا را، با دستان خود شستشو داده، خشک کرده، و لب بر آن نهاده، و بر پای گنهکاران بوسه می نوازد، تا در یک حرکت نمادین، فروتنی خود را به نمایش بگذارد [2] و به حقیقت نمی توان کتمان کرد که این اوج فروتنی و مبارزه با نفس، از سوی یک رهبر بزرگ دینی و سیاسی است، که در جایگاه های والای دنیایی، مذهبی و اعتقادی دست به چنین کاری می زند.

اما از سوی دیگر نیز نمی توان به چنین اعمالی از ناحیه چنین انسان هایی، در چنین چارچوب های اعتقادی، اصلا اتکا کرد و آن را مبنای ارزیابی مثبت خود قرار داد، چرا که فارغ از این که مسلمان، یهودی، هندو، مسیحی، زرتشتی و... و یا معتقد به هر مکتب سیاسی و مذهبی که باشند، هر اقدامی از سوی آنها، در چارچوب اعتقادی آنان، و ناشی و بنا به دستورات مذهبی و مکتبی آنهاست، که انجام می شود، آنان به تکلیف دینی و فکری و اعتقادی خود عمل می کنند، همانگونه که ما نیز در دوره جنگ خسارتبار هشت ساله با دشمن بعثی، خود را مامور به "ادای تکلیف" [3] می دانستیم و می دیدیم، و تکلیفمدارانه و در چارچوب اعتقادی و مذهبی خود، بنا به شرایط محل، و تشخیص عمل دینی، گاه کشتن افراد را به شدیدترین وضع، و گاه نجات آنان در مترحمانه ترین حالت در سرلوحه کار و ماموریت خود داشتیم و...

خلاصه انسان معتقد به تکلیف دینی و چارچوب اعتقادی، چه آن موقع که می کُشد، و چه آن موقع که می بخشد، به نوعی این خود او نیست، که تصمیم می گیرد، و عمل می کند، او عامل به دستورات دینی و اعتقادی خود است، که در هر موقعیتی دستور و یا عملی را اقتضا، و انسان را مامور به انجام آن می کند، لذا هر عملی برخواسته از دل پاک انسانِ مملو از عاطفه، عقل و انسانیتِ"انسانِ ما هُو انسان" نیست، بلکه این تکلیف دینی اوست، که بروز خارجی می یابد، گاه در ظالمانه ترین، بی منطق ترین، غیر قابل دفاع ترین و... شکل ممکن در راستای، محروم کردن تمام زنان یک کشور، و یا یک منطقه تحت سیطره، از تحصیل است، که [4] بروز می یابد، و گاه همین فرد با دایر کردن مکتبخانه ایی، به زنان آموزش هم می دهد، بین این بستن و آن باز کردن، در نظر انسان معتقد، اصلا نه تضادی دیده می شود، و نه سوال برانگیز است.

او گاه بوسیدن پای گنهکاران و طلب بخشش برای آنان از سوی خداوند را تکلیف خود و راهبری مذهبی خود می بیند، گاه کشتن آن گنهکاران به بدترین شیوه های ممکن، و در دردناکترین روش های تراژدیک، در دادگاه های تفتیش عقاید و یا پاشیدن اسید بر صورت آنان [5] و یا بردن آنان به بیابان ها، و سر به نیست کردن شان [6] و... تبلور می یابد، و لذا هر عمل مهربانانه یا جنایت کارانه ایی، در دیدگاه انسان ایدئولوژیک توجیه پذیر، انجامش قابل هضم، بدون احساس گناه، و وجداندرد خواهد بود، چنین انسانی، گاه چنان بشر را آزاد می بیند و می خواهند و توصیف می کند، که تو گویی هیچ نهضت آزادیبخشی در جهان انسانی، به گَرد آنان در آزادیخواهی و حُرّیَّت برای انسان نمی رسد، گاه همین فرد، کلفت ترین، ظالمانه ترین، محدودبار ترین زنجیرها را بر پای انسان، نه می بیند، و نه بدان معترض است، و حتی آن را لازم، واجب و لایق نیز می بینند و می خواند.

این است که اگر گزینشی به اعمال اهل اعتقاد نگاه کنیم، کار خیرخواهانه و به شدت فروتنانه آنان لذت بخش و امیدآفرین است، اما نیک که نگاه کنی، چنین عملی از سوی دیگر، ارزش پایه ایی ندارد، چرا که عامل، در حال انجام این عمل دینی، خود نیست، بلکه نوعی عمل به تکلیف دینی است، که از سوی وظیفه مندان و تکلیف مداران به عمل در می آید، و این فرد، در همان حال که این چنین خیرخواهانه و مهربانانه عمل می کند، این پتانسیل را هم دارد که، هر آن، و هر لحظه ایی که اقتضا کند، این تکلیف و عمل را به شکل و صورت دیگری بروز دهد، که درست مقابل این عمل فروتنانه و... خواهد بود، بلکه بسیار از سر تکبر و جباریت خواهد بود،

کاش روزی معتقدان و اهالی چارچوب های ایده و اعتقاد ایدئولوژیک، برای انجام اعمال خود، متکی به وجدان بیدار، و اخلاق انسانی و... خود هم می بودند، و لذا به حقوق و آزادی انسان، که تحقق سعادت و انسانیت او، تنها در شرایط آزادی و اختیار است که تبلور درست می یابد، هم اعتقاد می داشتند، انگاه بود که می توانستیم نسبت به عمل اخلاقی و وجدانی آنها خوشحال بوده، و بدان استناد می کردیم، آنگاه اعمال آنان ناشی از عمل به تکلیف و وظیفه دینی نبود، که گاه آنان را به انجام جنایات آشکار و پنهان، و گاه به سمت مقابل آن می کشاند، آنان خود بودند، و پایه ایی از انسانیت، اخلاق و حد و حدود حقوق و آزادی انسان را هم تمرین می کردند، این جا بود که این عمل، قابل اعتماد و استناد می شد

آنگاه بود که بوسیدن پای یک گنهکار از سوی "خورخه ماریو برگولیو" [7] بسیار لذت بخش، و ناشی از فروتنی و تمرین انسانیت یک فرد، و انتخاب فردی اش بود، اما صد افسوس که اکنون او در مقام پاپ فرانسیس، و رئیس کشور واتیکان، و رهبر سریر مقدس، و حاکمیت مرکزی کلیساهای کاتولیک جهان، دست بدین عمل می زند، که در تاریخِ چنین عناوین پرطمطراق مذهبی، پاپ ها جنایات فجیعی را نیز تکلیف دینی خود دیده اند، و احکام ظالمانه ایی را صادر و به انجام رسانده اند [8]. او اکنون این عمل فروتنانه را تکلیف خود می بیند، و جای خوشحالی دارد، اما ممکن است روزی دیگر، تکلیف دیگری را برای خود فرض و واجب ببیند، و بدان عمل کند.

از این روست که این بوسیدن قابل تقدیر، قابل اتکا نیست، چرا که در پس چنین عمل بسیار فروتنانه ایی، هر عمل دهشتناکی هم، از قتل، غارت، جنایت، بردگی، شکنجه و... و اسارت کل بشریت نیز می تواند بروز یابد، و پتانسیل آن در طول تاریخ ایده ها بوده، و خواهد بود، و انسان باید چشم باز کند، و "نه با یک مویز گرمی اش کند و نه با یک غوره سردی" [9]، چرا که انسان های اسیر چارچوب های اعتقادی و مکاتب فکری، این قابلیت را دارند که گاه به چنین حدی از فروتنی بروند، و در همان حال به دهشتناک ترین سمت نیز غش کنند، و در نظر انسان معتقد، تفاوتی بین این فروتنی و آن عمل خشونتبار وجود ندارد، هر دو عمل به تکلیف ایدئولوژیک، دینی، اعتقادی و... است و هر دو ثواب شرعی دنیایی و آخرتی خود را برای او به ارمغان می آورد! و بسته به شرایط، در جایی آن کشتار و جنایت شاید ثواب بیشتری هم داشته باشد.    

کاریکاتوری که پاپ را در نقش چوپان گله انسان ها می بیند و سعی دارد گرگ را نیز هدایت کند

• کاریکاتوری که پاپ را در نقش چوپان گله انسان ها می بیند و سعی دارد گرگ را نیز هدایت کند کاریکاتوری که پاپ را در نقش چوپان گله انسان ها می بیند و سعی دارد گرگ را نیز هدایت کند
• من کار خود را در راستای ماموریتم به انجام رساندم من کار خود را در راستای ماموریتم به انجام رساندم
• پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان، در حال شستشوی پای یک پسر نوجوان خلافکار سیاهپوست در صف 12 زندانی از این دست در زندان ایتالیا که بر آن بوسه نیز خواهد زد پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان، در حال شستشوی پای یک پسر نوجوان خلافکار سیاهپوست در صف 12 زندانی از این دست در زندان ایتالیا که بر آن بوسه نیز خواهد زد
• کاریکاتوری از پاپ فرانسیس در کلاه های متفاوت با معانی و موقعیت های متفاوت کاریکاتوری از پاپ فرانسیس در کلاه های متفاوت با معانی و موقعیت های متفاوت
• پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان، در حال شستشوی پای یک دختر نوجوان خلافکار سیاهپوست در زندان ایتالیا که بر آن بوسه نیز خواهد زد پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک های جهان، در حال شستشوی پای یک دختر نوجوان خلافکار سیاهپوست در زندان ایتالیا که بر آن بوسه نیز خواهد زد
•  

[1] - پاپ فرانسیس Franciscus زادهٔ ۱۷ دسامبر ۱۹۳۶ در بوئنوس آیرس، آرژانتین است که از سال ۱۹۹۸ به عنوان سراسقف بوئنوس آیرس بخدمت پرداخت و در سال ۲۰۰۱ مقام کاردینالی را از پاپ ژان پل دوم دریافت کرد. برگولیو در سال ۲۰۱۳ به جای بندیکت شانزدهم به عنوان پاپ انتخاب شد و لقب فرانسیس را برای خود برگزید. وی نخستین عضو فرقهٔ یسوعی، اولین پاپ اهل قارهٔ آمریکا و پس از گرگوری سوم سوری، اولین پاپ غیر اروپایی است که به مقام پاپی می‌رسد البته با در نظر نگرفتن تبار ایتالیایی اش و صرف ولادت او در آرژانتین.

[2] - پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان در مراسم پنجشنبه مقدس که نماد «فروتنی» است، پاهای دوازده نوجوان محبوس که در زندان ویژه این گروه سنی در شهر رم، پایتخت ایتالیا، زندانی هستند را شست، خشک کرد و بوسید. این ۱۲ نفر شامل۱۰ پسر و دو دختر بودند که ۶ نفرشان زیر سن قانونی هستند. بقیه آنها نیز در حین گذراندن دوران محکومیت خود بالغ شده بودند. بنابر اعلام واتیکان در میان این زندانیان، یک جوان مسلمان از سنگال و جوانانی از رومانی، روسیه و کرواسی حضور داشتند. او به این جوانان زندانی اطمینان داد که «کرامت» همچنان در وجود آنهاست و تاکید کرد: «هر کدام از ما ممکن است گناه کنیم.» پنجشنبه مقدس در میان مسیحیان یادآور آیینی است که در آن عیسی مسیح در شام آخر پای ۱۲ تن از حواریون خود را شستشو داد. این اقدام پاپ فرانسیس حائز این پیام بود که کلیسای کاتولیک باید به افرادی که در حاشیه جامعه زندگی می‌کنند نیز توجه داشته باشد. پاپ که مشکل مزمن درد زانو دارد، در این دیدار به مدت ۹۰ دقیقه بدون کمک و البته با عصا راه رفت اما در نهایت در لحظه خروج برای جابه‌جا شدن از صندلی چرخدار استفاده کرد. مرکز «کاسال دل مارمو» در حومه شهر رم، ندامتگاهی ویژه نوجوانان است. مسیحیان به پنجشنبه پیش از عید پاک، پنجشنبه مقدس می‌گویند.  311311 کد خبر 1751483

[3] - "همۀ ما مأمور به تکلیف و وظیفه ایم نه مأمور به نتیجه" امام خمینی (ر.ک : صحیفه امام، ج 21 ، ص 285-284).

[4] - با روی کار آمدن مجدد روحانیون مذهبی در افغانستان که خود را طالب (طلبه علوم دینی) می نامند، از یک سال و نیم گذشته بانوان را از تحصیل بعد از کلاس ششم منع کرده، و آنان از تحصلات مدرسه و دانشگاه محروم نموده اند.

[5] - اسیدپاشی‌های زنجیره‌ای در اصفهان مربوط به جنایت اسیدپاشی‌های پیاپی به ناحیهٔ صورت زنان بدون چادر در شهر اصفهان است که در مهرماه ۱۳۹۳ خورشیدی به وقوع پیوست. در جریان این اسیدپاشی‌ها، حداقل چهار دختر یا زن جوان مورد حمله قرار گرفته‌اند که منجر به مرگ یکی از آن‌ها گردید. برخی گزارش‌ها شمار قربانیان اسیدپاشی در اصفهان را تا ۱۵ نفر اعلام کرده‌اند. خبرهای اسیدپاشی در اصفهان، امنیت مردم شهر را مختل کرد، زنان و دختران شهر کمتر در معابر عمومی پدیدار می‌شدند. مدت‌ها قبل از شروع اسیدپاشی، به مدت ۲ هفته به موبایل‌های شهروندان اصفهانی، پیامکی با مضمون «روی صورت بدحجابان اسید پاشیده می‌شود» ارسال شده بود؛

[6] - قتل‌های محفلی کرمان به قتل‌هایی گفته می‌شود که در سال ۱۳۸۱ در کرمان اتفاق افتاد. ۶ تن از اعضای بسیج یکی از مساجد کرمان ۵ نفر از شهروندان کرمانی را به قتل رساندند. این افراد در چندین مرحله به اعدام محکوم شدند، اما در نهایت به دلیلی که رضایت خانواده‌های مقتولین خوانده شد، حکم اعدامشان لغو شد. این افراد در بازجویی‌ها با اشاره به شنیدن سخنرانی محمد تقی مصباح یزدی آنرا دلیل اعمال خود دانستند. مصباح یزدی در آن سخنان گفته بود «اگر کسی خلاف شرعی مرتکب شود مؤمنان وظیفه دارند به او تذکر دهند، در مرحله بعد وظیفه دارند که به پلیس معرفی اش کنند، و اگر بعد از چند بار به این نتیجه رسیدند که پلیس و دستگاه قضایی نیز این افراد را مجازات نمی‌کنند، خودشان می‌توانند دست به کار شده و خاطیان را به سزای اعمال خود برسانند.» مصباح یزدی با فرستادن نامه‌ای به دادگاه صدور فتوا را تکذیب نمود. اما گفت تمام سخنانش در کرمان «استنساخ از منابع معتبر فقهی بوده‌است.

[7] - نام اصلی او که بعد از انتخاب به عنوان پاپ اعظم واتیکان به فرانسیس تغییر نام یافت  

[8] - تفتیش عقاید، بازجوییِ دینی، ایمان‌کاوی اَنکیزیسیون Inquisition، دادگاه‌های بازجویی دینی و تفتیش عقاید بود، که در سدهٔ سیزدهم میلادی از سوی پاپ گرگوری نهم بنیان نهاده‌ شد به معنی سرکوب، آزار رساندن و جلوگیری از آزادی بیان افراد به دلیل باورهایشان است، در تعبیری دقیق‌تر به اَعمالِ سرکوب‌گرایانه‌ای گفته می‌شود که یک موضع صاحب‌قدرت، مردم را به دلیل باورهایی که دارند، مورد شکنجه و سرکوب قرار می‌دهد. مشهورترین آن، تفتیش عقاید در اروپای مسیحی است. به بیان دقیق‌تر عبارت بود از هیئت‌های داوری بسیار مجهز که کلیسای کاتولیک می‌کوشید از طریق آن‌ها به یکپارچگی دینی موردنظر خود نائل شود و آن را مبارزه با فرقه‌گرایی دینی می‌نامید. شروع روند تفتیش عقاید، قرن دوازدهم میلادی و در فرانسه بود. تفتیش عقاید پاپی دستگاه حقوقی بود که زیر نظر مستقیم پاپ قرار داشت. پاپ مفتّشانی را منصوب می‌کرد که وظیفهٔ یافتن بدعت‌گذاران و مجازات آنان را داشتند. نهایتاً پاپ ژان پل دوم، با تأیید دوره مشهور به جنایات کلیسا برای نخستین‌بار در تاریخ کلیسای کاتولیک، با «اشتباه» خواندن بیش از صد عمل کلیسا در آن دوران، از قربانیان شکنجه و مردم جهان عذرخواهی کرد

[9] - چنین انسان هایی با عوض شدن شرایط، عقیده و نظرات شان هم سریع و به صورت متعارض عوض می شود، اصلا نمی توان روی حرف و عمل آنها حساب کرد، هر لحظه چیزی را اصلح می دانند، که گاه هر یک متضاد با دیگری است،  مدام از حالی به حالی دیگر می شوند، از مهربان ترین ها به ظالمانه ترین افراد تبدیل می شوند، آنان خود نیستند، بروز اعتقادات خود هستند.

مقدمه مترجم (سایت یادداشت های بی مخاطب) :

در بررسی و مطالعه تطبیقی دو انقلاب بزرگ آسیایی، یعنی انقلاب هند (1326) و انقلاب ایران (1357)، در نوع رهبری، ایدئولوژی و نتایج این انقلاب ها، می توان ایدئولوگ های آن را نیز مورد بررسی و مطالعه تطبیقی قرار داد، جناب آروبیندو گوش [1] ، از نظریه پردازان اولیه انقلاب آزادیبخش هند است، که ایده های آزادیبخشی جهانی را نیز از نظریات معنوی خود انتظار دارد، و به دنبال ایده هایی از این دست در فرهنگ هندو بوده است، ایشان به عنوان "پیامبر ملیگرایی هندو" نیز شناخته می شود؛ در مقاله زیر به او و برخی نظریات، و اوضاع زمانه اش، ناشی از دیدگاه های نویسندگان مجله اورگانایزر، که یکی از نشریات وابسته به ملیگرایان افراطی گروه RSS، که اکنون حاکمیت هند را در دست دارند پرداخته شده است.

 آروبیندو از رهبران و ایدئولوگ های انقلاب هند، رشد یافته در فرهنگ غربی -  بریتانیایی است، که در بازگشت به کشورش، در سیستم هندِ تحت استعمار بریتانیا، به مقامات مختلف اکادمیک و... هم رسید، اما همزمان به مبارز و ایدئولوگی برای انقلاب ضد استعماری هندی ها نیز بدل شد، او با بهره گیری از ایده، فلسفه، فرهنگ و مذهب هندو، در ملت سازی های جدید قرن بیستمی در هند، نقش آفرینی کرد. ملیگرایان مذهبی که اکنون با بهره گیری از نظریات اینگونه ایده پردازان حاکمیت را در دست دارند، و از قضا دچار نوعی دیکتاتوری مردسالارانه، فاشیسم مذهبی و نژادی، تحجر و بازگشت به سیستم های ظالمانه مذهبی و طبقاتی سابق، ظلم به اقلیت، و سست نمودن بنیان های دمکراسی، سکوراریسم و... شده اند، سوالی که وجود دارد، این است که چطور می شود برخی از ایدئولوگ های تربیت یافته و درس آموخته در سیستم های سکولار - دمکراسی غرب، و جهان باز و آزاد، ایده هایی را برای جامعه خود ارائه می دهند که برون داد آن به دیکتاتوری مذهبی، فاشیسم مذهبی نژادی، ظلم و بردگی برای ملت های آنها منجر می شود؟!

انقلاب ایران نیز ایده پردازانی داشته است که اگرچه درس آموخته در فرهنگ و دانشگاه های مغرب زمین بودند، و در آن سرزمین (اروپایی، امریکایی و...) و تربیت آموزشی یافتند، که دمکراسی و آزادی بنیان بیشتری نسبت به جهان دیگر دارد، اما از میان ایده های مذهبی سرزمین خود، به دنبال مفاهیمی برای رهایی و آزادسازی مردم خود و جهان گشتند، و آنچه یافتند را برای ملت خود تجویز کردند، و چهره هایی ایده گونه انقلابی را از همین طریق یافته و معرفی، و شکل تئوری به آن دادند، نمونه بارز آن معلم انقلاب ، دکتر علی شریعتی و... هستند، که بنیان علمی اش را در غرب پایه گذاری کرد، اما نظریه فکری و مبارزات آزادیخواهانه اش، ناشی از دین و مرام رایج در بین مردم کشورش بود.

معمار ودانتای سیاسی

به رغم گذار دوره شکل گیری شخصیتی جناب آروبیندو در انگلستان،  که او را بر فرهنگ کلاسیک غرب مسلط نمود، تئوری "ودانتای [2]  سیاسی ^[3] " آروبیندو که نقش شکل دهنده ایی بر جنبش آزادیخواهانه ما داشت، ریشه مستقیمی  در سیستم های اندیشه ایی او در هند داشت. 

گوتام چوبی [4]   

25 دسامبر 2022

در سال 1893 (1272 خورشیدی)، موقعی که آروبیندو گوشِ بیست و یک ساله به هند بازگشت، حتی نمی توانست، به زبان بنگالی [5] ، زبان مادریش اش سخن گوید. تا آن موقع او چهارده سال از سال های مهم شکل گیری شخصیت خود را در انگلستان گذرانده بود، و خود را بعنوان یک شخصیت اکادمیک می شناخت – ابتدا در مدرسه سنت پل لندن، و بعد در کینگ کالج، کمبریج. بنابراین در طول دو دهه بعدی، جناب آروبیندو آمد تا عِرق ملی خود را در هر دو شکل تئوری و عملی آشکار سازد، و تبدیل به یک چهره شاخص برای آزادی خواهان بهارات [6] شود. از موقعی که او به مقصد پوندیچری [7] در سال 1910 (1289) قدم های محکم خود را برداشت، جایی که نه تنها محلی ایدال برای آنها بود، بلکه بار معنایی برای ملیگرایی ما داشت، بلکه این خود از اهداف و روش های آنان بود. که راهبرد موثری برای تمام کسانی بود که بعد از او آمدند، به شمولیت گاندی که نتوانستند بدان روش متوسل شوند.

به طور واضح می توان گفت، جناب آروبیندو آشکارا بزرگترین متفکر ضد استعماری [8] در بین متفکرین اولیه هند بود. با این حال، ظهور سریع او و شهرت نجومی و همچنین میراث ماندگارش، هنگامی که در پس زمینه زندگی او در انگلستان مشاهده می شود، بسیار گیج کننده به نظر می رسد. سوالی ابهام برانگیز را بر می انگیزد، که پاسخ به این سوال، جوهر افکار ضد استعماری جناب آروبیندورا را آشکار می سازد که : چگونه یک جنتلمن ویکتوریایی که در خاک انگلیس آموزش دیده است، موفق می شود روح و تخیل کشور ما را تسخیر کند؟

سه مکتب فکری بنگال در قرن نوزدهم:

اواخر قرن نوزدهم، منطقه بنگال که آروبیندو از لندن بدان بازگشت، با سه مکتب فکری در پیرامون بیداری فکری و سیاسی بهارات مواجه شد:

اولین مکتب، که توسط راجا "رام موهان روی" [9] و پیروان سرسخت او، همچون رابیندرانات تاگور [10] نمایندگی می شدند، از همسان سازی فرهنگی و همدلی بین شرق و غرب حمایت می کردند. از نظر آنها، بهارات و انگلیس باید با عنوان برابر رو در روی همدیگر شده و یکدیگر را ملاقات کنند و از روابط سیاسی در هم تنیده خود، برای ایجاد همدردی عمیق تر استفاده کنند. این گرایش سیاست اصلاحات، دادخواست، در نهایت جناح میانه رو در (حزب) کنگره ملی هند را پایه گذاری و آغاز کرد.

مکتب فکری دوم، همانطور که توسط افرادی مانند مایکل مادوسودان دوتا [11] و متخصصان انگلیسی زبان اهل بنگال مشخص می شود - مانند دکتر کریشنا دان گوش [12] ، پدر انگلیسی ماب جناب آروبیندو، که حضور زبان انگلیسی در هند را حتی بعنوان فرصت و شانس و اقبال می دانست. در نظر آنها، شرایط استعمار بریتانیا، فرصتی برای بازسازی بنیادی جامعه هند، در پرتو افکار غربی و مسیحی ایجاد کرده است. و بدین ترتیب به طور طبیعی، آنها به روشی پاسخ دادند که، ممکن است بوی تسلیم افراد بی صلاحیت را بدهد. در حالی که "دوتا" به مسیحیت گروید و یک عمر به بیان و خواندن پیروزی نامه های ادبیات یونانی و انگلیسی گذراند. دکتر گوش نیز سه پسر خود را - از جمله آروبیندو هفت ساله - به انگلستان برد، آنها را تحت مراقبت یک روحانی انگلیسی قرار داد و آنها را از برقراری ارتباط با هر چیز هندی منع کرد.

 جناب آروبیندو در مدرسه سنت پل لندن در سال 1884

اگر ویوکانند [13] خدا را مجموع و خلاصه کل انسانیت و بشریت توصیف می‌کند، آروبیندو ملت را خود به عنوان واضح‌ ترین مظهر آن الوهیت می داند.

سومین مکتب فکری رایج در اواخر قرن 19 در بین متفکرین هندی، مورد حمایت و سرپرستی افرادی همچون بنکیم چاندرا چاترجی [14] ، سوامی ویوکانند و جناب آروبیندو مطرح می ‌شد، که معتقد بودند که هند چیزهای عمیقی برای ارائه به جهان، و به ‌ویژه به غرب ورشکسته از لحاظ اخلاقی دارد.

آنها به متون مقدس باستانی ما، و دینداری وفادار و طرفدار بهارات، که در متون مقدس ما عینیت یافته بودند، نهایت ایمان را داشتند. با اینحال، آنان معتقد بودند که برای فراهم نمودند شرایط رهبری معنوی و فکری توسط بهارات برای جهان، در ابتدا باید اخلاق بندگی سیاسی را در هم کوبید. علاوه بر این، برای رهایی سرنوشت سیاسی، کشور باید بر پایه منبع اصلی خود - ایمان، شور مذهبی، و روح فداکاری و چشم پوشی و قناعت فرزانه‌های خود بنا شود. به عبارت دیگر، حیات بهارات باید بر حکمت دیرینه اش قرار گیرد، که در وداها [15] و اوپانیشادها [16] گنجانده شده بود، و توسط راهبان و عرفای آن تجسم یافت.

ملت به عنوان قدرت،  ملیگرا بعنوان سانیاسی [17] :

در این نظم فکری، ملت تنها یک قلمرو ژئوپلیتیکی بی‌جان نیست که بتوان آن را بدست آورد و در برابر دشمنان از آن محافظت و دفاع کرد. ملت مجموعه ای از نیروهای دارای زندگی در بین همه کسانیست که در آن زندگی می کنند.

ملت به عنوان منبع تغذیه آنها ظاهر می شود، یک الهه ایی خیرخواه برای زندگی ساکنانش، که آنان را تأمین می کند، همانطور که یک مادر برای فرزندان خود زندگی را تأمین می کند. به زبان دیگر، ملت موضوع واقعی پرستش آنها می شود. آروبیندو به صورت معنی داری می پرسد: "ملت چیست؟" و توضیح می‌دهد که : "ملت یک قدرت بزرگ است که از هم آمیختگی قدرت میلیون‌ها واحدی ساخته می شود، افرادی که خود یک ملت را می سازند".

آروبیندو با همسبته دانستن ملت با الهه مادر، به سمت تعریف ملیگرایی بعنوان "دینی که از جانب خدا سرچشمه می‌گیرد - مذهبی که شما [وطن پرست] باید در آن زندگی کنید". با یک رسالت مقدس.

در چنین شرایطی، میهن پرست به "ابزار خداوند" تبدیل می شود که مأموریتی مقدس را بر عهده دارد. بنابراین منصفانه است که شخصیت "آنانند متس" در داستان بلند نوشته توسط بنکیم (چاندرا چاترجی)، تا ایده جناب آروبیندو از یک میهن پرست واقعی، و شخصیت "سانیاسی" که در مکتب فکری سوم برجسته می باشد. روش او، همانطور که جناب آروبیندو در مقاله ای در Bande Matram منتشر شده در سال 1907 بیان می کند، "ودانتیسم سیاسی" [18] است.  آروبیندو "ودانتای عملی" [19] سوامی ویوکانند را توسعه بخشید، و به یک فصل قابل کاربرد در قلمرو سیاست تبدیل کرد. اگر ویوکانند خدا را مجموع کل بشریت و انسانیت توصیف می‌کند، آروبیندو استدلال می‌کند که ملت خود روشنترین مانیفست و تجلی آن الوهیت است که او آن را به کالی [20] تشبیه می‌کند. برای خدمت به این ملت، او از نظم جدیدی از سانیاسی ها دعوت می کند که مایلند به خاطر او بمیرند.

باید تاکید کرد که این توانایی در بسیج ژرفای منابع دانش بومی هند بود که او را برای توده ها محبوب کرد. این پروژه، همانطور که جناب آروبیندو آن را تصور می کرد، نه تنها برای تضمین آزادی سیاسی برای بهارات بود. می توانست به نجات معنوی کل جهان منجر شود.

همذات پنداری او از مادر هندوستان با قدرت، شعله ور شدن یک آشفتگی اجتماعی را برانگیخت که آثار آن را می توان در تمام تلاش های طولانی بهارات برای استعمار زدایی - استعمارزدایی سیاسی اولیه، اکنون استعمار زدایی فرهنگی - مشاهده کرد. این نه تنها به مبارزه آزادی ما خدمت کرد، و الهام بخش نسل های میهن پرست بود که آماده جانفشانی برای کشور بودند، بلکه همچنان به شکل دادن به سرنوشت جدید هند ادامه می دهد.

(این اولین مقاله از مقاله سه قسمتی درباره فلسفه استعمار زدایی جناب آروبیندو است)

 آروبیندو گوش در بستر مرگ، در سال 1950

[1] - آروبیندو گوش، Aurobindo Ghose (1872-1950) متولد کلکته، فیلسوف، شاعر، روزنامه نگار، مقام معنوی و نظریه پرداز ملیگرای هندی، و تا زمانی از مبارزان انقلاب هندِ تحت سلطه بریتانیا، و از اعضای حزب کنگره ملی هند، که سابقه زندان برای مبارزه با حاکمیت بریتانیا بر هند را در پرونده خود دارد، موضوع اصلی دیدگاه معنوی آروبیندو تکامل زندگی انسان به حیات الهی در بدن الهی بود. او به درک معنوی اعتقاد داشت که نه تنها طبیعت انسان را آزاد کرد، بلکه متحول کرد و امکان زندگی الهی را بر روی زمین فراهم کرد. کتاب او "زندگی الهی" (the life Divine)  اثر ادبی اصلی او به جنبه فلسفی یوگای انتگرال می پردازد؛ سنتز یوگا، که به اصول و روش های یوگا انتگرال می پردازد؛ او در فعالیت های مبارزاتی چنان غرق شده بود که بارها مجبور به استعفا از مقامات خود در بخش اکادمیک شد. بعد از مدت ها مبارزه، و حتی شرکت در فعالیت های تروریستی علیه انگلیسی ها در هند، او از سیاست کناره گرفته و به معنویت روی آورد، و این زمانی بود که در زندان و تبعید، تحت مراقبت انگلیسی ها بود، و آن زمانی بود که با ویوکانند در زندان علیپور ملاقات کرد، که نقش مهمی در روی آوری او به این مشی از زندگی داشت. لذا در سال 1910 از کلیه فعالیت های سیاسی عقب نشینی کرد، و در پوندیچری مکتب فکری خود را ایجاد کرد و از سال 1926 به تربیت شاگردانش اقدام نمود. او در سال 1947 به شدت با تجزیه شبه قاره هند، به هند و پاکستان مخالفت کرد، وی دوبار به خاطر نوشته هایش برای دریافت جایزه نوبل ادبیات کاندید شد.

[2] - دوره ودانتا، به دوره ایی گفته می شود که دوره وداها پایان یافته (دوگانگی وجود)، دوره وداها دوره اولیه مذهبی هندوهاست که مردم به پرستش عوامل طبیعت و... روی آوردند و برای خورشید، ماه، رود و... قربانی می کردند و... کتاب های این دوره وداهای متفاوتی است شامل نیایش و قربانی برای این موارد هستند، و بعدها دوره ایی بالاتر از تفکر مذهبی یعنی اعتقاد به یکتایی وجود در فرهنگ مذهبی هند آغاز شده است، که این دوره را دوره ودانتا گویند، کتب مذهبی این دوره اوپانیشاد ها به عنوان متون مقدسی است که در این دوره نوشته شده اند.

[3] - The Architect of ‘Political Vedanta’  مندرج در  https://organiser.org/2022/12/25/102485/bharat/the-architect-of-political-vedanta/

[4] Gautam Choubey 

[5] - ایالت بنگال یکی از ایالت های فعال در جنبش انقلابی در دوره مبارزات آزادیبخش هند بوده است که مکاتب فکری خاص خود را هم داشته است بسیاری از رهبران ایده پرداز این نهضت همچون آروبیندو گوش، اهل این ایالت هستند. و دیگرانی از جمله رام موهان روی، رابیندرا تاگور و...، کلکته در این زمینه مرکزیت خاصی دارد.

[6] - ملیگرایان هندو از نامیدن کشور خود به نام "هند" اجتناب دارند، چراکه نام اصلی آن را "بهارات" می دانند. هند را نامی بیگانه می دانند که توسط ایرانیان برای مردم این سوی رودخانه سند انتخاب شده است، که بعدها سند به هند تبدیل شده است، ملیگرایان که دارای نوعی تفکر فاشیستی هندویی می باشند، روی نام ها حساس بوده و از جمله اقدامات آنها تغییر نام شهرها به نام های باستانی هندویی می توان نام برد، آنها تا کنون "الله آباد" را به "پریاگراج" و... تغییر داده اند.

[7] - Pondicherry منطقه ایی در هند از مناطقی است که در سیستم ایالتی هند نمی گنجد، و نوع خاصی از کنترل و حاکمیت در خود دارد، این منطقه کوچک در ساحل خلیج بنگال، و در محاصره مناطق ایالت تامیل نادو در جنوب شرق هند قرار دارد. به تامیلی یعنی شهر جدید که به خاطر حضور فرانسوی ها در زمان اشغال در آن شهرت دارد.

[8] - decolonisation زمانی که بریتانیای کبیر شامل منطقه ایی بود که خورشید در آن غروب نمی کرد، چرا که کلونی های تحت حاکمیت آنان در گرداگرد کره زمین گسترش یافته بود، و هند نیز یکی از این کلونی های متعدد بود، که جنبش هایی برای رهایی از این استعمار در هند شگل گرفت که به جنبش "دی-کلونایزیش" یا استعمار زدایی مشهور شدند.

[9] - Raja Ram Mohan Roy یا رام موهان روی (1772- 1833) که یکی از رهبران جنبش اصلاحات مذهبی و اجتماعی در شبه قاره هند است، او لقب راجا را از پادشاه گورکانی هند اکبر دوم دریافت داشت. او را پدر مقاومت بنگال می شناسند. او مخالف سنت های جاهلیت هندو همچون ازدواج کودکان در سنین پایین، و رسم ساتی (سوزاندن همسر زنده به همراه شوهر مرده) و... بود. بنگالی، سانسکریت، انگلیسی، عربی و فارسی را می دانست، و از ساختار گروه برهما سماج برای اصلاحات مذهبی هندویی استفاده کرد. برهما سماج معتقد به وجود یک خدای متعال در جهان بود، و عبادت در نظر موهان روی به یک مکان و زمان خاص نیاز ندارد، روی معتقد بود که آموزش مقدمه اصلاحات اجتماعی است.

[10] - Rabindranath Tagore ادیب مشهور بنگالی و برنده نوبل ادبیات جهان

[11] - Michael Madhusudan Dutta (1873-1824) شاعر و از پیشگامان ادب بنگالی،

[12] - Krishna Dhan Ghosh پدر آروبیندو گوش از نظریه پردازان آزادی هند

[13] - Swami Vivekanand (1863-1902) رهبر مذهبی هندو، فیلسوف، نویسنده، معلم مذهبی که مکتب ودانتا را در غرب معرفی کرد، و با این معرفی توانست هندوئیسم را در موقعیت جهانی اش آورد.

[14] - Bankim Chandra Chatterjee (1838-1894) نویسنده، شاعر، روزنامه نگار، نویسنده داستان بلند آنانندمتس که یکی از شاهکارهای ادبیات بنگالی است. که به فعالین جنبش استقلال هند، الهام بخش است.

[15] - Vedas قدیمی ترین متون جهان که شامل روش های قربانی و... در امور ارتباط با الهه هاست که در مکتب هندوئیسم نوشته شده اند.

[16] - Upanishads کتاب های مربوط به دوره بعد از وداهاست که اصلاحات مذهبی و فکری در هندوئیسم را در خود دارد.

[17] -  Sanyasi سانیاسی (برای شخص)، زندگی درویشی و کنارگیری کننده از دنیاست، و چهار مرحله در سیستم هندو، شامل چهار مرحله زندگی است که به عنوان آشرام شناخته می شود، با سه مرحله اول برهماچاریا (دانشجوی)، گریهاستا (خانه دار) و واناپراستا (ساکن جنگل، کناره نشسته) سانیاسا به طور سنتی برای مردان یا زنان در سال‌های پایانی زندگی‌شان مفهوم‌سازی می‌شود، اما برهماچاری‌های جوان این انتخاب را داشته‌اند که از مراحل خانه‌داری و بازنشستگی بگذرند، از کارهای دنیوی و مادی صرف نظر کنند و زندگی خود را وقف کارهای معنوی کنند.

[18] - political Vedantism اروبیندو مبلغ ودانتای سیاسی است، او سعی کرد تا به استفاده از مفاهیم معنوی فلسفه ودانتا، در سپهر سیاست بهره گیرد البته او مهمترین متفکر هندی است که سعی کرد که ودانتا را "سکولارایز" نماید به بیان دیگر با استفاده از مفاهیم مذهبی، هدف های مادی را پی گیرند،  

[19] - practical Vedanta

[20] - Kali از الهه های زنانه مورد احترام در هندوئیسم، یا خدای مطلق قدرت، زمان، نابودی، تغییر قدرت، قدرت عالی تمام قدرت ها، واقعیت مطلق،  

از زمانی که "تقدس" از سطح ماورایی و بالامرتبه خود (همچون خداوند متعال)، به زمین و زمینیان نزول داده شد، و این تقدس به افراد، ایده ها، ساختارها، اماکن و... نیز تعلق گرفت، انسانی که تمام سعی همه، از جمله ایزد یکتا، برای سعادت و کرامت او بود، خود به یک عنصر درجه دوم، تبدیل، و به پای این جایگاه ها، اماکن، دستورات، ایده ها، افراد و... قربانی گردید؛

این یک روند تاریخی است که همچنان پایان نیافته، حال آنکه در شکل زُمُخت و باستانی اش، روزگاری پیشینیان ما، دختران واجد صفت الهه زیبایی، و پسران قدرتمند و شایسته ما و...، را در پای بت ها، بتکده ها، سازندگان و گردانندگان بت ها و بتکده ها و... قربانی می کردند، و خون پاک و بی گناه آنان را، به الهه های خود و... هدیه می نمودند و... تا رضایت ارباب معابد، و الهه های قرار گرفته در آن را جلب نمایند.

اما در روند جدید، همین انسان، به پای منویات دل انسان هایی دیگر، سیستم تفکر، و ایده های آنان و... قربانی می شود، طغیان صاحبان قدرت، در این روند، به جایی رسیده است که امثال آن قاضی مُلک خراسان، اختیارات خود را "نیم بند انگشت" از اختیارات ایزد یکتا بر انسان مخلوق خود، کمتر می بیند! [1] و...

و به دنبال این طغیان انسانی، و ادعای کفرگونه، گزاف و نابجا و...، نه از مقامش خلع گردید، و نه با مقابله فکری و عملی جدی، مواجهه گشت و...، نه بر پیش زمینه هایی سازنده چنین توهمی کسی شورید و...، تو گویی انگار او از عمق دل، و منویات قلبی، و مقصد فکری بسیاری از ارباب قدرت، از جمله هم سلکان شاغل در دادستانی اش سخن گفته بود، که همه راضی و خشنود، بدین سطح از اختیار بر جان، مال، ناموس و کرامت انسان ها، همه سکوتی رضایتبار را اختیار کردند، و کسی بر این طغیان انسانی، نشورید.

این همان رویه فکری است که امروز انسان ها را شایسته قربانی شدن، به پای افراد، ایده ها، سیستم ها، اماکن، احکام و... می بیند، و هرگونه مخالفت با چنین رویکردی را نیز، محاربه، ارتداد، بغی و... دیده، و کسانی را که بر این سلطه خداگونه، توسط انسان های ناچیز و...، مخالفت ورزند را، شایسته مرگ، زندان، محرومیت از حقوق اولیه و ثانویه می بینند، و تقدیر گردانانی از چنین رویکرد خطرناکی را که از خود آزادگی و غیرت و... نشان داده اند را، اغتشاشگر، فتنه گر، عامل دشمن و... خطاب می کند، و متناسب با همین ایده، و سطح بندی، با انان رفتار و سلوک دارد.

اگر هر قدرتمندی در جهان، از این شیوه تفکر و روش فکری و رفتاری الگو بردارد، و خود را در همین سطح از ایده و عمل ببیند، و به همین شیوه با مخالفین و معترضین به خود، رو در رو گردد، دنیا به عرصه کشتار و زجر و شکنجه ی انسان هایی تبدیل می شود، که قصد زیست، در چنین قفس های ساخته شد توسط انسان، به نام خدا را ندارند؛ و این رویکرد، کشتار و نابودی آزادیخواهان را مباح، و اشاعه این گفتمان خطرناک را در پی خواهد داشت، و سربلندی و کرامت طلبی انسان را له، و نابود کرده، ایده زیست آزادانه انسان را ذلیل و خوار کرده، سلطه پذیران بی مایه را ارج نهاده، و بر صدر خواهد نشاند، و دنیا و انسان های در آن را، برای برده گی و برده داری های بزرگ آماده، و به سوی آن، رهنمون خواهد کرد.

خداوند تک تک انسان ها را در مقام مخاطب خود دیده و با آنها شخصا با عنوان "یا ایها الناس" سخن گفته و بدین ارج و ارزشی که برای آنها قائل شده است، آنان را در برابر خود مسئول، و پاسخگوی مستقیم و انفرادی دیده، و همین اعطای مسئولیت، لازمه اش داشتن آزادی، کرامت و حق تعیین سرنوشت، برای چنین انسانی است، و کسانی که آزادی، کرامت، حق انتخاب، و حق تعیین سرنوشت را از انسان سلب می کنند، خود "باغی" بر امر خداوند، "محارب" در مقابل خواست او، و "مرتد" بر امر ایزد یکتا خواهند بود، پس نباید به نام خداوند یکتا، کسانی را که خواهان چنین آزادی و کرامت انسانی هستند را، به بند کشید، و آنان که بر این بندها، سر خم و تسلیم خواست، و از آنان کشتار کرد، و آنان را از حقوق اولیه و ثانویه اشان محروم نمود و...

بشریت دهه هاست که به این ایده و رشد فکری رسیده است، تا بر چنین انسان هایی ارج نهاده، و برای آنان، تحت نام فعالین سیاسی، اصلاح طلبان اجتماعی و... حقوق قضائی، مدنی و... ویژه و فوق العاده ایی قائل شود، لذا متهمین و زندانیان سیاسی، فکری، اجتماعی و مبارزین از این نوع، از شرایط و حقوق مجزا، و فوق العاده ایی در مقایسه با دیگر متهمین، در قانون برخوردار شده اند.

این انسانِ مسئول، شایسته داشتن آزادی و کرامت از سوی خداوند شده است، و انسان دیگری نباید به خود این اجازه را بدهد، که به هیچ بهانه ایی، او را به بند ایده ایی، و یا تفکری در آورد، که آزادی و کرامت او را در خطر قرار دهد، و به ذیل ایده ایی در آورد که حاوی برداشت های یک انسان دیگر، از امر خداوند است، انسان هایی که تفاوت آنان با دیگران تنها، نشستن بر اریکه قدرت است، و همچون دیگران، به هیچ وحی یا ارتباط مستقیمی با خداوند، دسترسی ندارند، و در ارتباط با خداوند، به سان تمام انسان های دیگر، در جامعه، زیست می کنند و...، آنان نباید در جایگاه خود طغیان کنند، چرا که، اگر ختم نبوت نبود، افراد بسیاری، این زمینه ی طغیان را داشتند، و به حتم خود را پیامبرانی جدید، بعد از ختم نبوت، می نامیدند؛

در چنین شرایطی است که ختم نبوت یعنی این که، تمام انسان ها بالقوه و بالفعل می توانند، خود راهبر مسیری برای خود باشند، که به سوی خداوند و سعادت، باید طی کنند، انحصار این راهبری، راه و نحوه رفتن، در نظر خاص یک انسان، حاکمیت یک ایده، و برقراری یک سیستم و... و از آن بدتر، تحت سلطه یک فرد، نه به صلاح است و نه ممکن،

انسان ها باید حق و اختیار انتخاب را داشته باشند، تا عقل جمعی آنان، انسانیت را به سمت هدایتی جمعی برده، و با استفاده از روح تفکر جمعی، حقیقت مطلقِ مستور را، همچون راه حلِ دیگر مشکلات شان، یافته و به سویش رهنمون شوند، کشیدن آنان به ذیل یک ایده، یک سیستم، یک راه، یک فرد و...، معلوم نیست به کدام ناکجا آباد ختم شان کند.

برای تبدیل یک جمعیت بزرگ، به انسان های مطیع و گوش به فرمان، باید انسان های زیادی را که صاحب و مدعی ایده های نو، افق های جدید برای رفتن، راه های بهتر برای رسیدن و زیست انسانی و... هستند، را قربانی کرد، کسانی که وسعت بخشی به آزادی، کرامت و انتخاب انسانی را جستجو می کنند و...، آنان را باید به دارهای بر پا داشته ی سحرگاهی سپرد، و اینگونه و در چنین فضایی است که، طلوع فجر نیز برای مومنان، حاوی خبرهایی دردناک، خواهد شد، حال آنکه در فرهنگ مومنانه، این لحظات نویدبخشِ آزادی، روشنی، هدایت، راز و نیاز با خدا، و پایان شب سیه و... می باشند، و بدین نحو، این لحظات نور و روشنی نیز، خود آلوده به دارهایی خواهد شد، که جان عزیز انسان های نوگرای و... بسیاری را قربانی، و ضایع خواهند کرد،

و زین پس، مومنینی که، به راز و نیاز و گشایش های سحرگاهی، برای اصلاح خود، و جامعه خود نظر دارند نیز، باید دغدغه مندِ دارهایی شوند که جان نخبگان و جوانان شان را در هر سحری می ستانند، تا هر صبح، حجله های غم و عزای آنان، بر کوچه و برزن شهرها، بر پا گردد، و همه را از صبح و نسیم معجزه آسای سحری نیز، بیزار و بیمناک نماید، تا دیگر برای این لحظه ی زیبای شکفنِ روزهایِ روشن هم، حرمت و آبرویی نماند.

 قدر مجموعهٔ گل، مرغِ سحر داند و بس        که نه هر کو ورقی خواند، معانی دانست 

  به خدا که جرعه‌ای ده، تو به حافظ سحرخیز،       که دعای صبحگاهی، اثری کند شما را

حافظ

شب فراق که داند که تا سحر چند است      مگر کسی که به زندان عشق دربند است

[1] - به گزارش ایسنا، غلامعلی صادقی (دادستان مشهد، بعد از اعتراض به احکام مبسوط الید آنان علیه همه چیز) در یک سخنرانی گفت: «یکی از دوستانم چندی پیش به من گفت چرا شما به تمام موضوعات ورود می‌کنید، در این‌جا باید تاکید کنم اختیارات دادستان از اختیارات خداوند متعال به اندازه بند انگشت کمتر است».