هر دم از این باغ بری می رسد تازه تر از تازه تری می رسد.

برگزاری انتخابات های مهندسی شده پی در پی، و سفارشی، ناشی از فیلترینگ نظارت مخربِ استصوابی شورای نگهبان، کشور را به سمتی برده است که اکثر گروه های فعال سیاسی کشور، طی چند دهه گذشته، از حق حضور و کاندیداتوری و در معرض رای ملت قرار گرفتن محروم شدند، و به واقع یک ملت از دسترسی به نخبگانش دور نگه داشته شد، و عرصه کاندیداتوری و انتخاب شدن، به انحصار یک گروه اقلیت و خاص در آمد، برون داد چنین انتخابات هایی، تکیه زنندگان بر مناصب و جایگاه های راهبری ایران و ایرانیانی بود، که خود را در مقام و جایگاه ملی، با وسعت نظر، و عمل ملی ندیده و نمی دانند، و بلکه خود را مسئول، مجری و راهبر برنامه های ناشی از تفکر فرقه ایی، ایدئولوژیک و خاص جناحی خود و گروه و تفکرات خاص خود دیده، و به همان سان فکر کرده، تصمیم می گیرند، و عمل می کنند، و حال آنکه اکثریت جامعه، به پس زمینه های فکری، فرقه ایی، ایدئولوژیک و... آنان نه اعتقادی دارند، و نه بدان راضی اند و نه تمکین می کنند؛

این وابستگی های فرقه ایی، گروهی، فکری و...، مسئولین را از تفکر، تصمیم سازی و عمل در اِشل ملی، و در سطح جایگاه قانونی که اشغال کرده اند، باز داشته، و آنان را به وظیفه بگیرانی تبدیل می کند که به جای اتکا به قانون و مقتضیات جامعه ی متکثر خود، و حرکت در جهت تفکر و عمل همه شمول، به مامور انجام منویات دل سردمداران فکری خود تبدیل می کند، و بدین ترتیب قانون و جامعه از عمل و تصمیم آنان خود را مبرا دانسته، و در تحیُّر کامل، هاج و واج شاهد و ناظر بر نوع عمل و تصمیم اینان باقی می ماند، و این همان عامل گسیختگی ملی است، که جامعه را به سمت شرایطی پیش می برد که در کنار دلایل دیگر، دو قطبی های خطرناکی در کشور شکل گرفته، عمق می گیرند و به شکاف بیش از پیش بین ملت و مسئولین خواهد انجامید، و نسوج روح وحدت ملی را مثل موریانه ایی جویده و... و در نهایت ایران و ایرانیان را به سوی دره های نابودی و اضمحلال رهنمون خواهد کرد.

۲۶ بهمن‌ماه 1402، محمد مهدی اسماعیلی [1] که دانش آموخته مقطع دکترا در رشته علوم سیاسی است، و در یک عدم تناسب تخصص با شغلِ مورد تصدی، بدون تحصیل و یا سابقه کاری در امور فرهنگ، اکنون در دولت ابراهیم رئیسی، بر کرسی وزارت فرهنگ و ارشادِ کشور تکیه زده، اعتراف کردند که : "موسیقی میزان بالایی از مخاطب دارد" اما به رغم چنین حقیقتی، در زمینه میزان گسترش هنر موسیقی در زندگی روزمره و سلوک معنوی و تفریح ایرانیان، "در هیچ سند بالادستی جمهوری اسلامی پس از ۴۵ سال درباره موسیقی صحبت نشده است"

این سخن وی، از این واقعیت پرده بر می دارد که آنچه بر سر موسیقی، و اصحاب آن در کشور رفته و می رود، نه بر اساس قانون، و نه بر اساس مصوبات قانونی در سطح ملی، که بر اساس منویات نانوشته و اعلام نشده ی دلِ کسانی بر هنر موسیقی و اصحاب مظلوم آن روا داشته می شود که خود را از هر قانون و معیاری در کشور بالاتر دیده، خود تصمیم می گیرند، و بدون ابلاغ این تصمیم، و پذیرش تبعات آن، کسانی در مسئولیت راهبری امور کشور گمارده شده اند که آنرا ذهن خوانی کرده و بدون توجه به حقوق مدنی ملت خود، و حق و حقوق کسب و کارها، و مقتضیات حکمرانیِ حکیمانه در جامعه متکی بر قانون و اصول مدنیت، و حقوق جمهورِ جامعه ی همه شمول و...، اجرا می کنند؛

شاهد و گواه بر چنین روندی، ادامه سخن همین وزیر کابینه آقای ابراهیم رئیسی است، که افاضه فرمودند که : "سیاست ما گسترش و ترویج موسیقی نیست" حال از چنین مسئولی، باید پرسید اگر "در هیچ سند بالادستی جمهوری اسلامی پس از ۴۵ سال درباره موسیقی صحبت نشده است" شما طبق کدام معیار قانونی، و تصمیم متخذه ملی، به این تصمیم اعلام شده ی کلان خود رسیده اید؟! چنین وزیر بلندپایه ی باید بداند که موسیقی بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ یک کشور و یک جامعه ی زنده است، و او نمی تواند چنین سیاست خصمانه ایی را علیه هنر موسیقی اتخاذ کرده، و آنرا اجرا کند،

چرا که اگر بنا بر چنین سیاست غلط و یا خودزنی فرهنگی باشد، باید در سطوح ملی و با طی مراحلی از طریق نمایندگان واقعی ملت بعد از بحث و تبادل نظر کارشناسی، نکات مثبت و منفی آن احسا، و سپس اتخاذ گردد، و اگر 45 سال است در زمینه هنر موسیقی سخنی گفته نشده، و تصمیمی گرفته نشده، این وزیر جوان چگونه به یکباره به این تصمیم خطرناک و محدود کننده بزرگ رسید، که راه عدم "ترویج و گسترش" یک هنر ملی و با سابقه را در کشور، در پیش گیرد؛ هنری با چنین گسترشی در سطوح مختلف جامعه، و این چنین شایع در بین اقشار آن؟! هنر موسیقی کشور، با کدام منطق و دلیل عاقلانه ایی، به چنین سیاستِ خسارتباری مبتلا می شود؟!

در حالی که این هنر در رقابت با رقبای منطقه ایی و جهانی، زیر فشار داخلی و هجوم خارجی، در حال له شدن است، وزیر فرهنگ و ارشاد، چگونه می خواهد این چنین از وظیفه خود در راستای "ترویج و گسترش" آن شانه خالی کند، و بی توجه به نیازهای جامعه، و بلکه از موضع نابخردانه ایی وارد گود سیاست برخورد با هنر موسیقی شود، دلایل این سکاندار فرهنگ کشور، و یا وزیر فرهنگ این دولت، نسبت به این سیاست متخذه، و مخرب او و دستگاه متولی فرهنگش، چقدر منطقی، عقلی و اجرایی خواهد بود؟!

اینکه به چه دلیل قصد عدم "ترویج و گسترش" این هنر فاخر و دیرپای ایرانی را دارند، خود مبحث جدایی است، مساله این است که چرا هنر و خادمان موسیقی ایران این چنین مورد غضب و بی مهری دستگاه تصمیم ساز فرهنگی کشور قرار گرفته، و بدین ترتیب متولیان فرهنگ کشور، در جایگاه رسمی و قانونیِ خدمتِ به هنرِ کشور نشسته، و تیشه به اساس آن زده و می زنند، که در پس این سیاست، ویرانی بیش از پیش هنر موسیقی اصیل و باستانی ایرانی را در پی خواهد داشت، هنری که همین الان نیز بدون اتخاذ چنین تصمیم نابخردانه ایی، زیر هجوم هماوردهای خارجی آن، که در حال تسخیر بازار موسیقی ایران، که در حال جلب و تغییر سلیقه و ذائقه مخاطبان ایرانی اند و...، در حال له شدن است، شخص وزیر اگرچه خود اعلام می کند این بی مهری آنان "نه به دلیل اینکه مخالفتی با آن داشته باشیم، بلکه به دلیل محدودیت مدیریتی شدیدی (است) که در این موضوع به آن دچار هستیم".

اما از این دانش آموخته سیاست باید پرسید، چطور و چرا "محدودیت مدیریتی شدیدی که در این موضوع به آن دچار" هستید، منجر به اتخاذ سیاست عدم "ترویج و گسترش" هنر موسیقی شد؟! آیا نمی شد، به "ترویج و گسترش" این هنر تصمیم گرفت و با توجه به "محدودیت مدیریتی شدیدِ" دست به گریبانِ نهادهای فرهنگی کشور، چنین مدیریت فشل و دچار بحرانی، حداقل دست از سر این هنر ملی برداشته، و مانع از "ترویج و گسترش" غیر دولتی و خصوصی هنر موسیقی نمی شد، و در نتیجه "ترویج و گسترش" آنرا به اهل آن، در کشور می سپرد؟!

شما که به این محدودیت خود معترفید، دست از سر این بخش مهم از فرهنگ ایرانی برداشته، تا دست اندرکاران آن خود همچون آب، به صورت طبیعی در نسوج جامعه جریان یابند، و سر ریز آن، مروج فرهنگ ایرانی در جهان بشریت شود، هنری که بدون مترجم، و نیاز به سفیر و سفارت، دیپلماسی فرهنگی و خرج های گزاف صدور آن و... می تواند دنیا را در نوردیده، و سفیر فرهنگ غنی ایرانیان در بین ملل جهان باشد.

حالکه به این معضل "محدودیت مدیریتی شدید" گرفتارید، حداقل می توانند این هنر را به حال خود وا بگذارند، تا به رغم این همه مشکلات، از حمله به کنسرت ها، تا تعطیلی آن در استان ها و شهرها، و ایجاد محدودیت برای آموزش و ساخت ابزار موسیقی و... جامعه موسیقی کشور، خود به پنجه تدبیر، گره از کار خود باز کرده، و از مسیر تعالی و رشد طبیعی خود مانع زدایی کنند،

اگر وزارت فرهنگ و ارشاد نمی تواند حُکام جامعه مذهبی را به ضرورت ترویج و گسترش هنر و موسیقی منقاد و تفهیم کند، می تواند این عرصه را به خود اهل هنر بسپارد تا آنان خود حقوق، و لزوم حضور خود را در جامعه را تفهیم و تضمین نمایند. همانگونه که در طول تاریخِ موسیقیِ ملی ایران، اهالی هنر موسیقی، مثل تمام دیگر عرصه های هنری ضربه خورده از روزگار بد ایران، خود این کشتی توفان زده را در کوران حملاتی که بر این هنر و اهل آن، ناشی از نگاه ایدئولوژیک به هنر و... از سوی دولت ها و اهل مذهب در طول تاریخ سیاسی، اجتماعی و مذهبی این کشور متحمل شده، راهبری کرده، و اکنون به رغم آن همه حمله و هجوم، و سیاست های عدم "ترویج و گسترش"، هنوز موسیقی اصیل ایرانی آنقدر نفس در سینه ی زخمی خود دارد، که چنین سکانداری در وزارت فرهنگ و ارشاد این کشور، در قرن بیست و یکم، به قدرت، نفوذ و گسترش این هنر در بین ایرانیان اعتراف کرده، و متاسفانه به رغم این، از حقیقت تاسفبار قصد خود بر عدم "ترویج و گسترش" هنر موسیقی، به صورت رسمی و از تریبون عمومی بگوید، و راه را بر نابودی بیش از پیش این هنر در سطح ملی باز کند. و توجهی به این نصیحت پدرانه جناب مصلح الدین سعدی شیرازی نکند که می فرماید:

اگر ز باغ رعیّت مَلِک خورد سیبی          بر آورند غلامان او، درخت از بیخ

به پنج بیضه که سلطان ستم روا دارد      زنند لشکریانش هزار مرغ به سیخ

با این سیاست اعلام شده، توسط این وزیری که خود باید مدافع و ملازم فرهنگ، و اهالی آن در ایران باشد، همکاران او در شهرها و استان ها با اهل موسیقی، بساط نحیف و ضربه خورده آنان چه خواهند کرد؟! وقتی بفهمند که راهبرشان در مرکز، سیاست عدم "ترویج و گسترش موسیقی" را در پیش گرفته، و رسما و علنا آنرا اعلام داشته است، آیا آنان این درخت تیشه به ریشه خورده را از بیخ نخواهند کند؟!

اعلام این سیاست ضد فرهنگی در خصوص موسیقی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد در این روزها، با حملاتی که از سوی دیگر دولتمردان، به خصوص در بخش فرهنگ، در دولت ابراهیم رئیسی، به وجوه ایران و ایرانیت همراه می شود، که این خود شبهه مبارزه این دولت با فرهنگ و هنر ایرانی، و شاخصه های ایرانیت را، در بین این مردم افزایش داده، همانگونه که هم اکنون نیز مردم نسبت به این تصمیمات اعلام خطر می کنند، و این شبهه موجود، در حال تبدیل به یقین در اذهان این مردم است، و این اخبار شدیدا با شک و خطر از سوی مردم، زمزمه و تکرار می شود.

 مثالی ذکر می کنم، بعد از مقاومت مقامات فرهنگی در شوراها و مجاری تصمیم ساز عالی فرهنگ کشور و...، برای عدم اختصاص روزی در تقویم رسمی کشور، به نام "کوروش کبیر"، که اسطوره صلح و مدارا، در تاریخ تمدن ایران و ایرانیت، و بلکه جهان است، و شیوه حکمرانی فاخر او بر جامعه ی با مشخصات تکثر و همه گونی، زادروز او را لایق اعلام "روز جهانی تسامح و تساهل و رواداری در حکمرانی" و یا "روز جهانی تکثر و رواداری" و یا "روز جهانی مدارا با اقلیت ها"، و یا "روز جهانی حقوق بشر" و یا "روز جهانی شیوه های جنگ انسانی و اخلاقی" و یا "روز جهانی تمدن سازی و حکمرانی حکیمانه" و... می کند، که این افتخار می تواند به نام ایران، و پرونده فرهنگ و سیاست ایرانیان ثبت گردد،

به رغم اهمیت حضور چنین عنصری در تاریخ حکمرانی، فرهنگ و تربیت ایرانی، و چنین مفاخری در تاریخ این کشور، بی توجهی به این بزرگمردِ فرهنگِ حکمرانیِ روامدارانه به کنار، نوعی مبارزه با مقبره و آثار او را نیز، در عملکرد و سخن تصمیم سازان فرهنگی، در دولت جمهوری اسلامی می توان مشاهده کرد [2]

چنانکه از تصمیم معاون رئیس جمهور، و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، سردار عزت‌الله ضرغامی می شنویم که از "تصمیم‌های انقلابی‌تر" و "زیر میز" زدن ها در مسیر تجاوز به حریم مجموعه باستانی پاسارگاد پرده بر می داری می کند، و به بهانه حمایت از کسب و کار اهالی شهر پاسارگاد، در شیراز از تغییر رویه در مدیریت استاندارد و مصوب بر این سایت باستانی می گوید، و یادش می رود که اولین وظیفه قانونی او، محافظت از میراث فرهنگی کشور است، او مسئول کار و اشتغال و مسکن اهالی پاسارگاد نیست، جناب ضرغامی نمی فهمد که اگر دغدغه کسب و کار و مسکن اهالی پاسارگاد را هم دارد، که باید هم داشته باشد، این امر از مسیر حفاظت از میراث فرهنگی، و سایت باستانی پاسارگاد و توسعه توریسم در این شهر است که میسر می شود، و اگر او به وظیفه قانونی و شرعی امانتداری از میراث فرهنگی کشور عمل کند، به طور غیر مستقیم شغل، مسکن و زندگی اهالی پاسارگاد را نیز در پی خواهد داشت، و با هجوم و گسترش توریسم به این شهر، این مشکل و مسایل دیگر حل می شوند،

اما سردار ضرغامی حتی این معادله ساده را هم نمی فهمد، و یا خود را به تغافل می زند، و از کنار گذاشتن قوانین و نُرِمِ حفظ و حراست از بناها و محوطه حریم مجموعه های فرهنگی و باستانی پاسارگاد گفته، و بر تصمیم "انقلابی!" خود پای می فشارد، و از یک نوع سیاست "یک بام و دو هوا"، در مدیریت فرهنگی خود، در برخورد متفاوت و متناقض با سایت های تحت نظرِ میراث فرهنگی پرده بر می دارد، که تو گویی در مدیریت چنین مسئولینی، سایت های میراث فرهنگی به دو نوعِ بازمانده از پیش از اسلام، و بعد از اسلام تقسیم می شوند و سیاست متخذه نامتوازن و تبعیض آمیزی در مورد هر کدام، متفاوت و متناقض پی گرفته می شود،

مثلا در همین شیراز در حالیکه خالی کردن اطراف "حرم شاهچراغ" از موانع، ساختمان های قدیمی و... شدیدا در حال انجام است، که متاسفانه همین سیاست باعث ویرانی بافت تاریخی شهر شیراز، در اطراف حرم شاهچراغ شده است، و این بافت تاریخی در پای این مکان مذهبی قربانی می شود، اما سردار ضرغامی در یک تفاوت و تناقض آشکار چند کیلومتر آنطرف تر از حرم شاهچراغ، مقبره کوروش و مجموعه تاریخی پاسارگاد را به پای بهانه حل مشکل جا و بیکاری جوانان شهر پاسارگاد قربانی می نماید، و از اجازه به مردم پاسارگاد برای ساخت و ساز و بلند مرتبه سازی و کشاورزی و دامداری در اطراف سایت مقبره کوروش و کاخ های چند هزار ساله بازمانده از دوره تمدنی ایران باستان سخن می گوید! و با این سیاست و سخن خود، اذهان ایرانیان را نسبت به سیاست ضد ایرانیت مسئولان کشور، مشوش و بیش از پیش مشکوک و ظنین می سازد.

و اکنون وزیر ارشادِ این دولت نیز، در حالی که جامعه از عملکرد و برخورد نظام با جامعه، اهالی و ابزار موسیقی و این هنر فاخر و اصیل ایرانی، مشکوک و ظنین است، عملا و رسما از سیاست دستگاه فرهنگی خود برای عدم "ترویج و گسترش موسیقی" سخن می گوید و...، تا پازل ها را برای ظن و بلکه به یقین تبدیل شدن ذهنیت "ضد ایرانیت" بودن حاکمیت، جهت داده، زنگ خطر را بیش از گذشته در بین ایرانیان بر سیاست های اعمالی حاکمان بر کشور، به صدا در آورده و تشدید کند،

و اگر عاقلی در بین سیاستمداران حاکم باشد، باید به آنان هشدار دهد که گسترش این ظن و شک، درست در عکس جهت منافع و امنیت ملی کشور است، لذا باید از چنین سیاست ها، برنامه ها، سخنان و... جلوگیری شود تا به انسجام ملی بیش از این خسارت و نقصان وارد نشده، و بلکه این انسجام تقویت و این وضع اصلاح شود، نه این که سیاست و عمل مسئولان کشور باعث تفرقه و شکاف ملی گردیده، تا حدی که حتی عده ایی تیم ملی فوتبال ایران را نیز، نماینده خود ندیده، آن را نماینده بخش حاکمیت در عرصه ورزش جهانی دیده، و برای شکست آن در مقابل رقبای ورزشی آن، پای بر زمین ایران بکوبند و بر شکست آن شادی کنند! و...

هنر موسیقی یکی از وجوه و جلوه های هنر ملی ایرانیان است، چراکه تاریخ این هنر در بین ایرانیان نشان از ترویج  و گسترش آن در زندگی این مردم دارد، به طوری که ایرانیان در گستره ایران تمدنی، و باقی مانده آن در دولت – ملت کنونی ایران، از هنر تاثیرگذار موسیقی در جشن و عزا، جنگ و صلح، خوشی و ناخوشی، برای بیداری و هوشیاری و خَلصه، عبادت و ارتقای معنوی، سلوک روحی و جسمی، در جلب نظر خداوندگار و یا خَلق او و... استفاده بهینه کرده، و البته خواهند کرد، و این امری گریز ناپذیر است، و خواهد بود.

مبارزه با این پیشینه، خواست و جایگاه ملی موسیقی، که گفته می شود ناشی از یک سری فتاوی اعلام شده و نشده مذهبی است، که موسیقی را "در کلیت مغایر اسلام" ارزیابی کرده است [3] ، اگرچه ممکن است به محدودیت هایی برای اهالی آن، و در نتیجه تضعیف این هنر فاخر منجر شود، ولی هرگز نمی تواند باعث نابودی آن گردد، مگر این که دیگر ایران و ایرانیانی در صفحه روزگار باقی نمانده، تا وجوه ملی این هنر ماندگارِ آنان، اینچنین دچار مرگ و نابودی شود،

تاریخ ایران نشان می دهد، هرچند این ملت بارها شاهد فروپاشی ایران و ایرانیت، در زمان حمله اسکندر، اعراب، مغول و... بوده اند، اما به رغم این ویرانی ها، و هجوم های بنیانکن، باز از خاکستر این ویرانی ها، ایران و ایرانیت و بالطبع هنر موسیقی آن، ققنوس وار جوشیده و ادامه حیات داده است،

چراکه این فرهنگ و هنر با پوست و خون بشریت آمیخته، و سازگار است، لذا سرزمین های سوخته و خاکستر شده ایران هم باعث نگردید تا فرهنگ و هنر و اخلاق ایرانی نابود شود، و هر بار ایرانیان بر این شرایط غلبه کرده، و خود را از خاکسترِ آتشِ خصم بیرون کشیده و احیا نموده اند، و روسیاهی آن دوران سخت، به چهره کسانی ماند، که تلاش کردند، در ایران، از ایرانیان، ایرانیت زدایی کنند.   

 مسئولان کشور و تصمیم سازان عرصه فرهنگ (به خصوص در طبقه روحانیت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت فرهنگ و ارشاد و...) باید بدانند، کسانی در عرصه تمدنی ایرانیان ماندگار خواهند شد که خود در خدمت فرهنگ و هنر ایران در آمدند، و در ترویج و گسترش آن همت نهادند، دوره ایلخانان مغول، که با رویش چنین رویکردی در منش حکمرانی آنان شناخته می شود، نمونه بارز حاکمانی است که ارزش و عمق فرهنگ و هنر ایرانی را شناختند، و در راه "ترویج و گسترش" آن وقت و سرمایه نهادند، و خود را به رغم اتصال به یک نسل متجاوز به ایران، و ویران کننده آن و... در قلوب این مردم ماندگار و محبوب کردند، دوره ی حاکمیت ها در تاریخ این کشور گذرا و بسیار کوتاست، مثل چشم بهم زدنی، در تاریخ ایران و ایرانیت محسوب می شود،

به امثال آقای اسماعیلی باید توصیه کرد که آنان نیز می توانند با تغییر رویکرد خود در قبال وجوه فرهنگ و هنر ایران، در تاریخ ایران، مورد تقدیر یا تنفر باشند، یا مثل ایلخانان و... از آنان به تقدیر یاد شود، یا مثل داعش و طالبان و...، در تاریخ عدم مدارا و خشک مغزی، و ویرانگری به مثال هایی برای نفرین و لعن، و درس عبرت در تاریخ تبدیل شوند، این قضاوت تاریخی به همین رویکردها، سیاستگذاری ها، عملکردها و... بستگی دارد.

ایران و ایرانیت یک طیف وسیع از موجودیت های متنوع فرهنگی است، بازاری فرهنگی و تمدنی، به وسعت یک ملت متمدن و تاریخی است، اگر مسئولی فقط قشر وابسته به تفکر و فرقه اعتقادی خود را در نظر گرفت، و ترویج و گسترش تولیدات فرهنگی خاص آنان را سرلوحه کار خود نمود، عملا به دست خود بخش بزرگی از جامعه و بازار فرهنگ جامعه ی خود را به رقبا واگذار کرده است،

به عنوان مثال به رغم علاقه خود به موسیقی سنتی و اصیل ایرانی، باید اعتراف کنم که موسیقی شاد و مفرح، موسیقی جوان پسند راک و رپ و... یک خواست و بازار جمعی بزرگ در جامعه ایران دارد، و اگر شما از تامین آن پا پس بکشید، در کنار ما، ترکیه و... به رغم تفاوت زبانی و...، با تولیدات فرهنگی خود، بازار کشور را به دست خواهد گرفت، همین الان هم با محدود و انحصاری کردن تولیدات تلویزیونی در کشور، به دست و سلیقه محدود اقلیت حاکم بر صدا و سیما، بخش عظیم و غیر قابل تصوری از مخاطبان ایرانی را به سوی تولیدات سرویس های تلویزیونی بزرگی همچون شبکه های جم (GEM TV) و... سوق داده اید که مردم ایران را با فرهنگ و داستان های خاص خود تربیت، آموزش و شکل دهی رفتاری می دهند،

در بُعد موسیقی نیز اینچنین است، چه مسئولان کشور بخواهند و چه نخواهند، هر نوع موسیقی در بازار ایران خواستارها و بازاری برای خود خواهد داشت، محدود نمودن آن، به هر بهانه ایی، رقبا را در بازاریابی در بین ایرانیان کمک و دست گشایی خواهد کرد. کنسرت هایی که در استان خراسان (مشهد)، استان فارس (شیراز)، استان قم و... تعطیل می شوند، اهالی این شهرها و استان ها را به آنتالیا، استانبول و... در ترکیه، تفلیس در گرجستان، دبی در امارات، لس آنجلس و... در امریکا، برلین در آلمان، لندن در انگلستان و... خواهد کشاند، تا بدان کنسرت ها دسترسی یابند. این خسارت عمده به فرهنگ، اقتصاد و اجتماع ایرانیان، ناشی از همین تفکر سلیقه ایی و غیر قانونی کسانی است، که تصمیمات خود را از منویات دل این و آن می جویند، نه وظایف و تکالیف قانونی و عقلی، که در سطور قانون اساسی و قانون عمومی و روح حکمرانیِ حکیمانه حکم می کند، و دولت و... را موظف به هزینه کرد، در "ترویج و گسترش" فرهنگ عمومی و ملی کشور می نماید.

امثال آقای اسماعیلی باید بدانند، حتی همان اعضای بسیج، سپاه، روحانیون و... نیز در دنباله روی و پیگیری پروژه های تعریف شده اشان، نیاز به غذای روح دارند، موسیقی غذای روح انسان است، یکی از تامین کنندگان این غذای روحی و معنوی، همین موسیقی اصیل و هنر ناب ایرانی است، که در صدا و نوای ابزار موسیقی ایرانی جلوه می کند، و متاسفانه این چنین مورد بی مهری جنابان قرار می گیرد، که با افتخار و رسما از عدم "ترویج و گسترش" آن سخن می گویند، این غذای روحی از موسیقی، صدا و محتوای غنی فرهنگ ایرانی بدست آمده، و در جامعه حضور و بروز می یابد،

وقتی در خلال جنگ خسارتبار هشت ساله با متجاوزین بعثی (1359-1367) در ارتفاعات "گرده رش"، "گوجار"، "شیخ محمد" و... بین سردشتِ ایران و سلیمانیه کردستان عراق در حال نبرد بودیم، این صدای جادویی هنرمند بزرگ و عارف کُرد ایرانی، حضرت شهریار موسیقی ایران، جناب شهرام ناظری و... بود که با آلبوم "گل صد برگ" و... خود، روح ما در سنگرهایی که زیر چند متر برف، در آن زمستان سخت و طاقت فرسای جنگ مدفون شده بود را، جلا می داد، امید به زندگی، و ارتباط ما را با عالم معنا مهیا می کرد، انرژی می داد و محکم و استوارمان می کرد، شما چطور و با کدام شاخص عقلی و منطقی و قانونی، تصمیم به عدم "ترویج و گسترش" این مائده های آسمانی گرفته اید،

شما چطور و با چه عقلی سخن از عدم "ترویج و گسترش" موسیقی اصیل ایرانی، که توسط هنرمندان بزرگ و تاریخ ساز موسیقی ایران، زنده یاد محمد رضا شجریان به اوج رسید، و تنه به تنه نوای موسیقیایی تلاوت زیبای قرآن، توسط عبدالباسط محمد عبد الصمد مصری می زند، می گویید، شما از چه جنس و تفکری هستید که با چنین پدیده ی مبارکی به مبارزه برخاستید، و برای عدم ترویج و گسترش آن لنگ سرخ رنگ به کمر می بندید.

شما چطور و با چه عقلی می خواهید به مقابله با صدای مسحور کننده، روحانی، معنوی و نافذ برخاسته از روح بلند و صدای زیبا و گیرای استاد سید حسام الدین سراج برخیزید، که آلبوم های تمام ایران را در نوردیده و تاقچه هر اهل مذهبی را به تسخیر خود آورده است که همراه با سازهای ایرانی تار و تنبور و... و تیم موسیقی همراه شده با ایشان، معنا و موسیقی را به اوج می برد، و جامعه ی تشنه به خود را بعد از هر آلبومی منتظر آلبوم دیگر خود نگه می دارند، تا روزشماری کنند تا آلبوم جدید برسد.

شما نباید و نشاید که پنجه در پنجه اوتاد هنر موسیقی ایران انداخته و نابودی حاصل هنر فاخر آنان را در عدم "ترویج و گسترش" زحمات اساتید موسیقی این کشور جسته، که برایش جان و عمر صرف کردند، اساتیدی همچون پرویز یاحقی، جلیل شهناز، ابوالحسن صبا، کیهان کلهر، علیرضا قربانی، صدیق تعریف، غلامحسین بنان، فرهاد فخرالدینی، جواد بدیع زاده و ده ها نام بزرگ که در تاریخ موسیقی ایران مانده و یا نمانده است.

آقای اسماعیلی! دست از موهومات فرقه ایی و فکری خود بردارید، در جایگاه مسئولیت فرهنگی، کمی مثل انسان های برخاسته از اهل فرهنگ، ملی و همه شمول فکر و عمل کنید، مبارزه با موسیقی و اهالی هنر را تعطیل کنید، این جامعه زخم خورده و صدمه دیده نیاز به غذای روحی دارد، غذایی متنوع، که حتی اگر جامعه ی خود را به سان "جامعه حیوانات" هم تصور می کنید، که "اکثرهم لایعقلون" و فقط قلیل آدم هایی در آن هستند، که از شمایند، و از خوبان، و یا اگر به همان تعبیر و تلقی اهالی مذهب قائلید که از اصطلاح "گوسفند و چوپان" را برای تبیین پدیده "امت و امام" سود می جویند و مردم را به سان حیوانات می بینند، باز هم فقط به خاصان معتقد به خود نیندیشید، درست است که اهل ایمان، انسان های گناهکار را به شکل انواع حیوانات (سگ، خوک، گوسفند، بزغاله و گوساله و...) تصور می کنند، اما تو که در جایگاه راهبری فرهنگ ملی نشسته ایی، وظیفه داری آنان را انسان دیده و به آنان نیز تغذیه سالم تری برسانی، شانه خالی کردن از تهیه غذای روحی جامعه متنوع با سلایق و اعتقادات متفاوت، توسط هر مسئولی، خیانت به موکلان متنوع تان می باشد، حتی اگر آنان را "موالی" و یا به شکل حیوانات ببینید؛ این را هم بدانید که، وقتی پای حق الناس به میان می آید، خدا هرگز نخواهد پرسید این حق به کدام قشر از اقشار جامعه تعلق دارد، حق الناس یک شمول و عمومیت دارد، شامل تمام انسان ها می شود، چه آنان که شما آنان را فرشته می بینید، و چه آنان که شما آنها را حیواناتی به شکل "بزغاله و گوساله" و "گوسفند" تصور می کنید. 

شما و آقای ابراهیم رئیسی با هر میزان توانایی، و با هر تعداد اندک رایی که بدست آوردید، و اکنون از بد حادثه بر کرسی های والای فرهنگ، اقتصاد، اجتماع کشور تکیه زده باشید، وظیفه دارید از وظیفه قانونی خود شانه خالی نکنید، و ضمن حفظ میراث باقی مانده از موسیقی ایرانی، در ترویج و گسترش آن نیز بکوشید، عدم اجرای این وظیفه خیانتی است به مردم ایران، چه آن عده ی قلیلی از ایرانیان که شما را قبول دارند و به شما رای دادند و چه آن عده کثیر از آنان که از شما متنفرند و از بد حادثه حکمرانی شما را تحمل می کنند.

شیفه خدمت به خَلق خدا باشید، و فارغ از ایمان و اعتقادشان به شما، و مرام تان، با آنان از در انسانیت وارد شده، و حقوق آنان را در سیاست های خود در نظر بگیرید، در این زمینه از عارف واصل شرق، ابوالحسن خرقانی سرمشق گرفته، تهیه غذای روح این مردم را آنچنان که باید به عهده بگیرید، ایرانیان را در دو قطبی های ویرانگر خود گرفتار و محرومیت نکنید، آن عارف واصل گفت :"هرکه در این سرای درآمد نانش دهید و از (نوع) ایمانش مپرسید، که آنکه نزد باری تعالی به جانی اَرزد (خدا او را لایق زندگی دانسته)، بر خوان (سفره) ابوالحسن به نانی ارزد".

آقای اسماعیلی شما وظیفه رساندن کشتی فرهنگ این مردم، با جمعیت و سلایقی چنین متنوع را به ساحل امن به عهده دارید، هر قطعه موسیقی (غذای روح) که ممکن است شما از آن متنفر باشید، و آنرا برای اعتقاد و مبناهای فقهی خود مضر و حرام تلقی کنید، برای عده ایی دیگر در این کشور دواست، با آن در خلال رانندگی، نگهبانی، حراست، شب زنده داری، نیایش، کسب حال معنوی، عشق و دلدادگی و... همراهند تا بیدار بمانند و نخوابند، دچار حادثه نشوند، به حال معنوی فرو روند، تفریح کنند، و...

موسیقیِ شادی که از جامعه خود دریغ می کنید، همان موسیقی از قضا بر دردها و زخم های ناشی از تفکر و عمل شما، بر تن جامعه، گاه مرحم می گذارد، بسیاری را از افسردگی ناشی از ناامیدی که، بر جامعه تحمیل کرده اید، دارو و دواست و...

جامعه را وسیعتر از دایره تفکر و اعتقاد خود ببینید، تنوع انسان ها را از دایره دور و بری های چاپلوس و متملق، و قلیل معتقدین به عقیده خود، وسیعتر ببینید، شما مسئول بر افرادی نیستید که شما را قبول دارند، و برای شما هورا می کشند، شما بر مقدرات آنهایی که با شما و تفکرتان قهر کرده و از سیره و اعتقادتان بیزار شده اند نیز، حاکمید و البته مسئولید، موسیقی پناهگاه قشر عظیمی از جامعه است، که در زیر چرخِ تصمیمات و سیاست های شما له شده اند،

با موسیقی و هنری به مبارزه بر می خیزید، که ارزان ترین و کم خطر ترین مخدری است که جامعه صدمه دیده و زخمی به آن پناه می برد، تا دمی از درد و رنج خود جدا شود، بازار متنوع موسیقی ایران را، با سیاست عدم ترویج و گسترش موسیقی، دو دستی تحویل رقبای ایران و ایرانیت ندهید که این بزرگترین خیانتی است که به کشور و مردم خود مرتکب می شوید.

[1] - محمدمهدی اسماعیلی زادهٔ سال ۱۳۵۴ در کبودر آهنگ واقع در استان همدان است. وی کارشناسی حقوق را در دانشگاه شهید مطهری و کارشناسی ارشد در رشته روابط بین‌الملل را در دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه گذرانده است و دکترای خود را در رشته علوم سیاسی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اخذ کرده است و عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و مدیر گروه «جامعه‌شناسی سیاسی» مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران است. او همچنین تحصیلات حوزوی را نیز تا پایان دوره سطح ادامه داده‌است.

[2] - عزت الله ضرغامی، رئیس سازمان گردشگری و میراث فرهنگی ۲۴ دی ۱۴۰۲ : "مقبره کورش مردم شهر پاسارگاد را گرفتار کرده است. بزرگ‌ترین گرفتاری ما که می‌دانم همه دستگاه‌ها با آن مواجه هستند حریم آثار تاریخی است که باید برای آن تصمیم‌های انقلابی‌تری گرفت. من این مشکل را حل می‌کنم و زیر میز می‌زنم. شهر پاسارگاد به‌خاطر مقبره کوروش گرفتار شده و مردم نمی‌توانند ساختمان بلند بسازند، کشاورزی کنند و دکل بزنند." امروز مردم پاسارگاد به‌دلیل مقبره کوروش نمی‌توانند کشاورزی کنند، چاه بزنند، باید این مشکلات برطرف شود و قوانین حریم‌ها مقداری انقباض پیدا کند."

[3] - آفتاب‌‌نیوز : روزنامه فرهیختگان به نقل از فرزاد جهان بین معاون فرهنگی دانشگاه آزاد نوشت: آقای محسن نفر موسیقیدان است و سال‌ها پیش یک‌جلسه خدمت رهبر انقلاب بوده و به رهبری می‌گوید شما چرا این فتوا را که ترویج موسیقی حرام است و اشکال دارد، صادر کرده‌اید؟ آقا می‌گویند اگر ما ۱۰ نفر مثل شما داشتیم، این فتوا را نمی‌دادم. تلقی من این بود که رهبر انقلاب این فتوای هوشمندانه را داده‌اند که از آن طرف ترمز ترویج موسیقی نامتناسب با فرهنگ و سخیف را بکشیم و از طرف دیگر کار ایجابی کنیم و آرام‌آرام صحنه را دست بگیریم. از آن‌طرف ترمز را نتوانستیم بکشیم، این طرف هم کار ایجابی نتوانستیم بکنیم. رهبر انقلاب می‌گویند ترویج موسیقی حرام است، چون غلبه با موسیقی لهوی است. اگر غلبه با موسیقی لهوی نبود ترویج موسیقی اشکال نداشت. مناط حکم را هم خودشان اعلام کرده‌اند. ما متاسفانه آمدیم صرفا در هنر دروازه‌بانی می‌کنیم و متاسفانه دروازه‌بانی را هم خوب انجام نداده‌ایم و این‌طرف هم کار ایجابی نکرده‌ایم.

شهر سنندج علاوه بر چشم اندازهای طبیعت زیبایش، خاک گیرایی هم دارد، شهری بسیار زیبا که انسان را جذب خود می کند تا در آن بماند، و از بودن در آن لذت ببرد، این روزها در بسیاری از شهرهای ایران، مردم توت فرنگی هایی را می خورند که به نام این شهر، در بازار فروخته می شود، میوه مخصوص بازار میوه این روزهای بهار، همین توت فرنگی است، چرا که باقی میوه ها باز مانده از پائیز گذشته است که در سردخانه ها نگهداری و تا اکنون عرضه می شوند.

گرچه توت فرهنگی خاص این شهر نیست، ولی کیفیت توت فرنگی سنندج به حدیست که توت فرنگی دیگر نقاط ایران را هم به نام سنندج می فروشند؛ مثل لباس های دوخت تهران که در قشم، کیش، گناوه و... به نام اجناس وارداتی به مردم فروخته می شود! با این حال این شهر اقامتگاه های زیادی برای توریست ها و دیدار کنندگان از خود ندارد، هتل چهار ستاره شادی بهترین اقامتگاه موجود شهر است که فکر می کنم 100 اتاق دارد و بعد از آن هتل جهانگردی که نصف این هتل، توان پذیرش دارد. و این روزها هر کدام را که تماس بگیری پر هستند، هتل شادی یک شعبه در شهر مقصد گردشگری "اورامان تخت" هم دارد. البته یک هتل بزرگ در دامنه کوه آبیدر نیز در حال ساخت است، که با افتتاح آن هتل شادی به دومین تبدیل خواهد شد، و احتمال می رود به زودی شاهد افتتاح آن باشیم.

در این شهر اگر از دیدنی هایش بپرسی، مردم بیشتر خانه کُرد، عمارت خسروآباد، مسجد جامع، پارک امیریه، آبیدر، بازار بین میدان آزادی و انقلاب و اطراف آن را به شما معرفی می کنند. مردم این شهر در راهنمایی به شما سنگ تمام می گذارند، قیمت کرایه اتومبیل منطقی است، و به طور کلی احساس نمی کنی که مسافرکش ها قصد سرکیسه کردن تو را دارند، همان قیمت جاری در شهر را از شما می گیرند، البته در روزگار ما آدم های بسیار ناچسبی نیز می توان یافت که اگر به خدا هم تبدیل شوند، انسان انگیزه ایی برای پرستیدن آنان نخواهد داشت. بسیار نچسب و گوشت تلخند.

سنندج شهری غرق در طبیعت، و عین طبیعت است و اولین دیدنی سنندج که وجه طبیعی در آن بیشتر از سایر دیدنی ها بارز است، مجموعه پارک امیریه و کوه آبیدر است که همه را به خود می خواند، کوهی که با چشمه ها و زیبایی های طبیعی کم نظیر، که می تواند و باید نماد شهر سنندج باشد، با پله های سنگی که تا امیریه شما را بالا خواهد برد، سینمای روباز و بسیار بزرگ، پل معلق، محوطه مشاهیر سنندج، و در کل فضای این نقطه، برای همه اقشار از جمله ورزشکاران و طبیعت دوستان و اهل تفرج و تفریح آغوشی گشاده دارد، که این همه، هم دل ساکنان، و هم مسافران به این شهر را می رباید.

و هر موقع از روز که مراجعه ایی بدانجا داشته باشی، عده ایی از زنان و مردان این شهر را می ببینی که از آن بالا می روند و یا از آن پایین می آیند، از فراز این کوه زیبا و سرسبز، شهر سنندج زیر پای شما، زیبایی های خود را بیشتر نمایان می کند، به سان فرشی از ساختمان ها، که هویت سنتی خود را حفظ کرده اند، و بلند مرتبه سازی ها، کمتر این شهر را آلوده اند. شهری که در دره ایی خود را گسترانده و دامن زیبای خود را در دامنه ی کوه های اطرافش، از جمله همین آبیدر پهن کرده است.

مجسمه ایی بسیار بزرگ، که من مجسمه ایی به این بزرگی تا کنون در ایران ندیده ام، شاید مجسمه ناخدا در میدان شهرداری تاریخی بوشهر، با آن بتواند برابری کند، مجسمه ایی از یک مرد با لباس کُردی، که در دامنه ی آبیدر ایستاده، و جسد دو فرزند خردسال شهیدش، که در جریان حمله شیمیای رژیم بعث عراق جان باخته اند، و از دستانش آویزانند، بعنوان حکایت مظلومیت هموطنان کرد ما نشان می دهد، که در دوره جنگ خسارتبار هشت ساله چه رنج های بیشماری که متحمل نشدند. کاری زیبا و بجا، برای یادآوری ظلمی که به مردم کرد ایران و عراق در این جنگ رفت. 

در همین محوطه آبیدر دیدنی های دیگری هم وجود دارد که از جمله میدان مشاهیر کرد است که مجسمه آنان را ساخته و بر آن قرار داده اند، مشاهیری که در اینجا معرفی شده اند عبارتند از :

میرزا رضا کلهر (1271-1207) از خوشنویسان پر آوازه در خط نستعلیق در زمان قاجار، صاحب روزنامه هایی از جمله شرف و نویسنده کتاب هایی همچون سفرنامه ناصرالدین شاه به خراسان

براتعلی نورایی (1312- 1392) که به نام کاک برات مشهور بوده و از نوازندگان ساز دهل و از اساتید موسیقی کردستان است، وی موفق به کسب دکترای افتخاری در زمینه هنر گردید.

عبدالحمید ملک الکلامی (1262-1328) معروف به امیر الکتاب از خوشنویسان برجسته کردستان که در انواع خط نسخ، ثلث، رقاع و نستعلیق از اساتید به نام به شمار می رود.

پروفسور مظفر پرتوماه (1320-1384) اهل سنندج که حدود سه دهه در سازمان علمی ناسا در امریکا به پژوهش های علمی اشتغال داشت و در همان کشور هم دارفانی را وداع گفت.

سید محمد بالخی معروف به استاد محوی (1214-1285) که در روستای بالخ سلیمانیه دیده به جهان گشود، شهرت او به دلیل غزل های عاشقانه و عرفانی اوست

عبدالله سلیمان (1283-1341) که در ادبیات کردی او را استاد عبداله گوران می نامند که در شهر حلبچه به دنیا آمد، او را پیشوای شعر نوین کردی می نامند.

ملاخدر شاویسی میکائیلی (1174-1234) مشهور به استاد نالی شاعر بزرگ کرد و صاحب دیوان نالی و بنیانگذار مکتب شعری بابان در قریه خاک و خول در شهر زور به دنیا آمد وی در شهر استانبول دار فانی را وداع گفت.

شیخ رضا طالبانی (1214-1288) شاعر و هجونویس کرد که در شهر چمچمال به دنیا آمد شهرت وی در شعرهای هجو اوست او در شهر بغداد مدفون است.

ابراهیم یونسی (1305-1390) متولد شهر بانه و از مترجمان و نویسندگان برجسته کردزبان بود که در زمینه تاریخ ادبیات، تاریخ جنگ و سیاست ترجمه و تالیفات فراوانی دارد وی در تهران دیده از جهان فرو بست.

امان الله خان بزرگ اردلان (1155-1204) که در دوره قاجار والی کردستان بود بسیاری از بناها و عمارت های شاخص سنندج از جمله عبارت خسروآباد و مسجد دار الاحسان در زمان او ساخته شدند.

مجسمه محمد اوراز (1348- 1382) در ورودی خیابانی که به کوه آبیدر منتهی می شود، به درستی نصب شده است، او که از اسطوره های کوهنوردی ایران و جهان بود، و در یک صعود هشت هزارتایی (قله های هشت هزار متر به بالا، فقط مقصد کوهنوردان خاص اصت) به قله کاشربروم، در هیمالیای رویایی برای کوهنوردان، و در بخش پاکستان که مملو از قله های بیش از 8 هزارتایی است، جان به جان آفرین تسلیم، و ابدی شد.

افتخارات و قله هایی که تا قبل از این فاجعه برای جامعه ورزشی ایران و جهان، بر آن شده بود را در پای همین مجسمه نوشته اند، او اهل سقز است، که نام فامیلی او گرچه به نظر می رسد ریشه آذری دارد، و احتمالا نام خانوادگی او "هوراز" به کردی بوده است که به "اوراز" (Oraz) تبدیل شده است، یا این که از کردهایی است که یکی از والدینش آذری بوده اند و یا به مناسبت دیگری این نام فامیلی بر او قرار گرفته است.

صعود های افتخار برانگیز مرحوم اوراز عبارتند از :

قله راکاپوشی در هیمالیا بخش پاکستان به ارتفاع 7788 متر در سال 1376 مقام اول جهان

قله اورست در هیمالیا بخش نپال به ارتفاع 8849 متر در سال 1377 مقام اول جهان

قله چوایو در هیمالیا بخش تبت به ارتفاع 8201 متر در سال 1379 مقام دوم جهان

قله شیشاپانکیا در هیمالیا بخش تبت به ارتفاع 8036 متر در سال 1379 مقام سوم جهان

قله ماکالو در هیمالیا بخش تبت به ارتفاع 8463 متر در سال1380 مقام دوم جهان

قله لوتسه در هیمالیا بخش تبت به ارتفاع 8511 متر در سال 1381 مقام اول جهان

و این چکاد کاشربروم در هیمالیا و در بخش پاکستان بود که با ارتفاع 8064 متر آخرین مقصد کوهنوردی این قهرمان ملی ایران و شاخص جهانی گردید و در حالی که تا ارتفاع 7900 متری بالا رفته بود، در سال 1382 در اثر حادثه ایی نام و یادش برای همه ایرانیان و کوهنوردان جهان ابدی شد.

پارک ملت از دیدنی های دیگر شهر سنندج است که پستی و بلندی ها و زیبایی های این پارک قابل مقایسه با نمونه اعلای آن در شهر تهران است، که در زیبایی این دو تنه به هم می زنند، هر چند اینجا هم انگار تجاوزاتی به حریم و گستردگی این پارک در سنندج هم صورت گرفته و مثل پارک ملت تهران که از هر طرف آن را تصاحب کرده، و از آن خاک جدا کرده اند، این پارک هم انگار به همان درد متبلاست. اولا خیابان اصلی از وسط آن گذشته که آنرا به دو قسمت تقسیم کرده و به واقع یکپارچگی آن را از بین برده است، در کناره های آن هم انگار برش هایی بر آن خورده، که به عناوین مختلف از سطح آن کاسته شده است.

اینجا در پارک ملت مردی را ملاقات کردم که مدعی بود چهارگوشه ایران را گشته است، این جمله را از زبان یک راننده تاکسی هم شنیدم، ظاهرا کردها در گشت و گذار از دیگران جلوترند، دیداری از مسجد جامعه سنندج داشتم، که از یادگارهای دوره حاکمیت امان الله خان اردلان در کردستان است، و عاقلانه برای ساخت مسجد جدید، بنای سابق را خراب نکرده اند، بلکه بنای سابق را به عنوان یک اثر تاریخی حفظ کرده، و بنای جدید را در پشت آن بزرگتر و مستحکم تر ساخته و پرداخته اند، و اینجا باید اعتراف کرد که بنای سابق بسیار زیباتر و دلنواز تر از بنای ساخته شده فعلی است.

این حکایت دردناکی است که ما عادت به ویرانی داریم، و هنگامی که قصد تجدید بنایی را می گیریم، حتما چشم طمع به زمین حاصل از ویرانی بناهای سابق داشته و با ویرانی آن، و تبدیلش به زمین خالی، برای ساخت و ساز جدیدی آنرا آماده می کنیم و معمولا بنای بی قواره ایی بر خرابه های آن بنای زیبای سابق می سازیم، در طی این پنج دهه عمر خود، همواره بعد از ساخته شدن بناهای جدید، حسرت دیدن دوباره بنای سابق را در دلم حس کردم، ولی دیگر کار از کار گذشته بود، زیرا آنرا به تلی از خاک تبدیل، و خاکش را هم در بیابان رها میکردند، در اطراف بسیاری از شهرها، زمین های بسیار زیادی هم هست، و می توان بناهای جدید را در آن وسیعتر و مدرنتر ساخت، اما نمی دانم چرا بیشتر ما ترجیح می دهیم، بناهای جدید را بر ویرانه سازه های سابق بسازیم، که بی قواره می شوند، زیرا با ویرانی هر بنای قدیمی، زمین کمی در اختیارمان قرار می دهد، لذای بنای جدید، که باید وسیع تر و مدرنتر باشد تا جوابگوی نیاز فعلی باشد، در این زمین کم، به سازه ایی غیر مفید تبدیل می شود که نه کارکرد و زیبایی ساختمان قدیمی را در خود دارد و نه جوابگوی نیازهای زمان حال است، شاید نسل های قبل این چنین که ما حریصانه به ویرانی میراث گذشتگان عجول بودیم، این چنین نبودند.

دیگر مکان دیدنی سنندج پل تاریخی قشلاق در ورودی شهر سنندج است که شکل و شمایلش به سی و سه پل اصفهان شبیه است، و نشان می دهد از بناهای دوره صفویست، وقتی شما از گردنه صلوات آباد وارد سنندج می شوید از روی پل بزرگی بر روی رودخانه قشلاق عبور می کنید، و وارد شهر می شوید، و هنگام عبور این پل جدید، پل تاریخی را هم که در کنار آن حفظ شده را می بینید، و بین پل جدید و قدیم را نیز دریاچه ایی مصنوعی ساخته اند که تکمیل کننده محوطه پل تاریخی قشلاق است و مردم برای تفریح در آن حاضر می شوند، و قایقرانی می کنند، و این نیز خود دیدنی است، روی این پل تاریخی که قرار می گیرید، می توانید فضای جاده های سابق را در ذهن خود مجسم کنید و تاریخ گذشته بر این سرزمین را مرور نمایید و عبور دُرشکه ها و بعدها اتومبیل های اندکی که از آن می گذشتند را در ذهن خود حس کنید.

 پیرمردی کرد که اینک در شهر مسافر کشی می کرد و مرا در یک سفر درون شهری جابجا کرد، از دوره ایی گفت که راننده اختصاصی ساکنان عمارت خسروآباد و صادق وزیری ها بوده، و از اولین اتومبیلی که وارد این شهر شده و از آن ساکنان کاخ خسور آباد بوده، و او آنرا برای کاخ نشینان رانده است، و لابد این اتومبیل را از این پل عبور داده و به داخل شهر آورده بودند، گفت.

عمارت خسروآباد یا کاخ خسروخان صادق وزیری (جانشین امان اله خان اردلان) یکی دیگر از دیدنی های شهر سنندج است، این کاخ به طرز زیبایی با بنا و معماری خاصی ساخته شده، که رویایی و الهام بخشی است. پنجره های رنگی، طبقات بالا نیز با چالکرسی در وسط اطاق و آتشگاه هایی چهار گانه ایی که در چهار گوشه ی اتاق در دیوارهای سالن اصلی تعبیه کرده اند، نشان می دهد که این مکان مخصوص دیدارها و پذیرایی های رسمی افراد تازه وارد به مجموعه در نظر گرفته شده، محوطه باغ و در انتها ساختمان اندرونی، همه و همه زیبا و نشان از معماری دوره های پیشین این شهر دارد.

مجموعه بیرونی این عمارت نیز که با حوض و فضای سبزی که در مسیر بلوار خندق ادامه می یابد و با مجسمه شاعر و تاریخ نویس و نویسنده توانا و مشهور دوره حاکمیت اردلان ها، یعنی خانم مستوره اردلان [1] تکمیل می شود، و زیبایی این محوطه را با حضور خود، صد چندان می کند. این مجموعه روزگاری دارالحکومه کردستان بوده است، و این زنِ تاثیرگذار و تابو شکن در تاریخ ایران، که تاریخنگاری اش کم نظیر است و از زنان شکننده رسوم محدود کننده زنان، در دوران خود بوده، و پدری روشنفکر و امروزی داشته، که داستان زندگی اش خود تکان دهنده و درس آموز است.

شهر سنندج با 1500 متر ارتفاع از سطح دریا، در منطقه ایی کوهستانی و سرد قرار گرفته است، جالب است که به رغم هوای سرد این منطقه، سقف اتاق های این کاخ را بلند گرفته اند، و درب و پنجره های آن هم بسیار زیاد است که با توجه به طبیعت سرد منطقه این نوع معماری سوال برانگیز است، حداقل با پیشفرض های من نمی سازد، قاعدتا در مناطق سرد باید سقف ها را کوتاه تر، و از میزان وسعت درب و پنجره ها کاست، تا بتوان آنرا به راحتی گرم کرد، و از تبادل دمای بیرون و با محیط بیرون کاست، ارتفاع و شیب پله ها هم بسیار زیاد است و بالا رفتن و پایین آمدن از این عمارت را دشوار می کند.

پُرسان پرسان خود را به مجموعه خانه کرد یا همان عمارت آصف رساندم، که در واقع مجموعه ایی از بناهای به هم متصل است که مشخصه آنها، تاریخی بودن آنهاست، بناهایی مربوط به دوره صفوی، که در زمان قاجار و پهلوی تکمیل شده اند، و در نهایت در سال 1376، به تملک سازمان میراث فرهنگی در آمده، و از یادگارهای دوره جناب آقای سید محمد بهشتی، مرد اروپایی چهره ی حوزه فرهنگ ایران است، که کار مرمت و بازسازی آن تکمیل، و اکنون به موزه مردم شناسی فرهنگ و زندگی کردها تبدیل شده است.

خاطره ی جالبی از یافتن خانه کرد دارم، در میان راه که از رهگذران سراغ از "خانه کُرد" را می گرفتم، از جمله از میوه فروشی که میوه هایش را بر پشت وانت خود در کنار خیابان به رهگذران می فروخت و از قضا مشتری هم داشت، اما باز با محبت پاسخم را داد، و راهنمایی ام کرد، هنگامی که او را ترک می کردم، دلش طاقت نیاورد و در انتها گفت "آنجا خانه کُرد نیست، آنجا خانه فارس است." و من ناگاه از این سخن در حیرت فرو رفتم، و با توجه به اینکه تصاویری از داخل آن عمارت را، در فضای مجازی قبلا دیده بودم و می دانستم به جز فرهنگ و هنر کُردی در این ساختمان چیزی نگهداری نمی شود، فهیمدم صرفا لکه ایی تاریک در دل خود دارد، و از روی ناآگاهی و یا ناراحتی چنین می گوید، لذا پرسیدم "مگر شما آنجا را دیده ایی؟"، صادقانه گفت "نه". و من هم پاسخ دادم "ببینش، می گویند خیلی دیدنی است"، و در دل گفتم چیزی که ندیده ایی از چه قضاوت می کنی، اول ببین و بعد نمره بده!

این واکنش ها بروز یک نارضایتی کور است که اینگونه نجیبانه بروز می کند، بسیاری از مردم را در این منطقه می بینی که با جمهوری اسلامی در کش و قوس و مجادله افتاده اند، و آشکارا دوره پهلوی را بهتر از این دوره می بینند، و آنرا ترجیح می دهند، و اعتراض خود را به هر طریق ابراز می دارند؛ مورد دیگری را در این راستا مثال می آورم، عازم دیدار از میدان آزادی و بازارهای مدرن بین میدان "سنه دژ" و آزادی بودم، برای یک مسافرکش دست نگه داشتم، و او هم ایستاد، گفتم "خیابان پاسداران"، کمی درنگ کرد فکر کرد و گفت "سوار شو"، سوار که شدم گفت، "اینجا را ما به ششم بهمن [2] می شناسیم، به نام پاسداران نمی شناسیم، تعللم در فهم مقصد شما از این لحاظ بود". یا راننده دیگری که با اتومبیل پراید خود، یکبار مرا در شهر سنندج گرداند، بعد از کلی صحبت از این که چند شغل دارد تا کفاف زندگی اش شود، و از برادرش گفت که در احمد آباد مستوفی در حاشیه شهر تهران پیمانکاری داشته و اکنون از کار بیکار شده است، و ورشکست کرده و ادامه داد "برادرم می گوید در این کشور نمی شود کار اقتصادی کرد، تنها کسانی می توانند ادامه دهند که مثل خودشان باشند! (مافیای حاضر در اقتصاد کشور) اگر بخواهی پاک کار کنی موفق نمی شوی، و باید تعطیل کنی، درست بودن و پاک کار کردن در این بازار جایی ندارد"، او در اوج ناراحتی از داستان هایی که گفته بود، این دوره را با زمان پهلوی مقایسه کرد، که پول ایران ارزش داشت و ایرانیان سری در جهان داشتند و... و در آخر گفت "مرگ بر ما که گفتیم مرگ بر شاه" و...

این حرف های دردآور برای ما بسیار کلفت و دردناک است که مردم نجیب و مهربان ما را به کجا رسانده اند، ما روزگاری در کنار این مردم با همین لباس های کردی، همدوش با هم، در دهه شصت با متجاوزین بعثی در حاشیه همین شهرهای کردستان (سلیمانیه، حلبچه، مریوان، بانه، سردشت، پاوه، جوانرود، نوسود، سرپل ذهاب، کرند و اسلام آباد غرب، ماوت و...) جنگیده بودیم، از آن زمان که در این شهرها بودیم، یاد می آورم، با این که همه این شهرها از جمله سنندج، کرمانشاه، مریوان و... زیر بمباران های وحشیانه بود، با اینکه نظامیانی مثل ما در این خیابان ها ول می خوردند، و مثل میهمان های ناخوانده در این شهرها رفت و آمد می کردیم، و مزاحم زندگی عادی این مردم بودیم، همه چیز حتی نفت هم صفی بود و... هرگز این حرف ها را از این مردم نجیب و صبور آن موقع و در آن شرایط بسیار سخت جنگی نمی شنیدیم، آن موقع ها این حرف ها شنیده نمی شد و نبود، زمانه جنگ بود و قحطی، و حتی صابون و گاهی پودرهای شوینده ما هم از کردستان عراق می آمد، حالا برعکس شده و این ها و بعلاوه بسیاری دیگر از اجناس از ایران به آنسوی مرز می رود، ولی این مردم به این حد نارضایتی اند، این ها نشان می دهد که به رغم وصیت بنیانگذار این انقلاب، سکان این کشور سال هاست که به دست نااهلان افتاده [3] که این حجم از نارضایتی را در پوست و جان این مردم فرو کرده، و آنان را از هرچه اصلاح و اصلاحات نا آمید، و به تحجر و بازگشت وا داشته، و مردمی که بیشترین حضور در انتخابات ها را به امید اصلاحات داشته اند را، به این مرحله از نا امیدی به تغییر رسانده است که آرزوی زمان شاه را می کنند، باز به قول او انگار این مردم نجیب و ایرانیان اصیل، به ذات مسئولین خود پی برده اند [4] که این چنین از آنان دل کنده اند.

از این دردها که بگذریم، وقتی وارد بنای زیبای خانه کرد شدم، محیط آن مملو از معنویت و سرشار از غرور از حضور صاحبان علم و هنری بود که در حیاط رویایی خانه گردهم آمده بودند، تا مراسم بزرگداشتی را به پاس خدمات علمی و هنری شاعر و ادیب و نویسنده و محقق کرد، جناب استاد مرحوم، دکتر علی رخ زادی [5] که از ادیبان درس خوانده در دارالفنون تهران بود، برگزار کنند و از مقام علمی و معنوی و ادبی او که در 27 اردیبهشت 1386 به رحمت ایزدی پیوسته است، تجلیل نمایند، سخنران این مراسم،  در زمان حضورم، که سهم اقبال من از این مراسم بود، پیرمردی با نهایت احساس بود که از روی متنی به فارسی می خواند، که آنرا برای این مراسم نوشته و آماده کرده بود، پیرمرد که صدایش از کهولت سن می لرزید، در آخر متن خود چهار بیتی به زبان کردی، در رثای وطن خواند، که اشک از گونه هایش جاری شد، او پیرامون این ادیب کُردِ پارسی دان گفت :

در سخن کی بگنجد حدیث فضل و کمال او          کوته کنم کلام، قصه او، قصه صد دفتر است

گوهری از دریای معنویت و واژه ها و اصطلاحات و اشارات ادبی، که در نهایت بهت و حیرت، (با مرگ خود) آسمان ادبیات سرزمین کردستان را در ماتمی جانکاه فرو برد، که قرن ها باید، تا خورشیدی (چون او) بر جریده علم و ادب و تواضع و فروتنی نور افشانی کند :

سال ها باید، که تا یک سنگ اصلی زآفتاب       لعل گردد در بدخشان یا عقیق اندر یمن

ماه ها باید، که تا یک پنبه دانه زآب و خاک         شاهدی را حُله گردد یا شهیدی را کفن

عمرها باید، که تا یک کودکی از روی طبع       عالمی گردد نکو، یا شاعری شیرین سخن

قرن ها باید، که از پشت آدم نطفه ایی               بوالوفای کُرد گردد یا شود ویس قَرَن  [6]

(دکتر رخ زادی) بلبل غزلسرای کردستان بود، شخصا وقتی می بینم شخصیتی علمی و یا هنری در این گلستان پر از گل، شکوفا، و با بوی خوش معنویت فضای علم و دانش را معطر و خشبو می کند، بر خود می بالم و احساس جوانی می کنم، و بر زادگاهم قطاچیان (نمیدانم کجاست، درست نوشتم یا نه) و وطنم ایران زمین افتخار، و خوشحالم که در چنین سرزمینی زندگی می کنم که آراسته به خداوندان علم و دانش و بصیرت است".

خانه کرد، محل زندگی بزرگان کرد، در دوره حاکمیت اردلان هاست، گویا محل زندگی صادق خان آصف وزیری نیز بوده است، خود مجموعه ایی زیبا در کنار مسجد جامع سنندج، که با بنای شهرداری و بازار قدیمی و... همدیگر را تکمیل می کنند، و این منطقه از شهر را به بهشت تاریخ و تمدن سنندج تبدیل کرده اند.

گرچه با سخت گیری هایی که از جانب نمایندگان جامعه فقهی در شهرهای بزرگ کشور منجمله شهرهای مذهبی بزرگی همچون مشهد و... دیده می شود، باید انتظار مرگ تدریجی موسیقی و به خصوص موسیقی سنتی را در کشور داشت، اما اینجا در سنندج و در کل در کردستانات، حضور نمادهای موسیقی را به خوبی می توان دید، (میدان هایی که به نام آالات موسیقی نام نهاده شده، از جمله میدان دف)، چرا که در اینجا، این مردم متمدن و فرهنگ دوست، موسیقی و معنویت را با هم ترکیب کرده اند، و روح مومنین و غیر مومنین  را با نوای موسیقی به پرواز در می آورند، مردم کرد نوای موسیقی را نوای خدا دانسته، و ذکر و موسیقی را با هم دارند، و آنرا یکی از ابزار لازم در سلوک عرفانی و نیایش ربانی خود می دانند، لذا کردستان در کل بهشت موسیقی ایران است، و از حاملان اصلی فرهنگ موسیقی ایرانی است، بزرگان موسیقی کردستان، مثل کامکارها، مثل شهرام ناظری ها و... بزرگان موسیقی ایران نیز می باشند،

سازهای سنتی ایرانی در این شهرها حفظ شده و امید به بقای موسیقی ایران از این شهرهاست که زنده است، وگرنه در شهرهای بزرگ، به خصوص شهرهای مذهبی، مخالفت با نواختن، و در کل منع نمایش آلات موسیقی و تحریم آن ها به واسطه فتاوی روحانیت، اعمال سلیقه مسئولین بر مبنای رعایت منویات دل این و آن، لغو برگزاری کنسرت ها و... روزگار موسیقی ایران را تیره و تار کرده است، اما اینجا در کردستان تار و تنبور و دف نوازی دوران طلایی را در مقایسه با کل ایران تجربه می کند، اگرچه نمی دانم در مقایسه با گذشته، آنان در چه وضعی قرار دارند، و در چه روزگاری سیر می کنند.

عمارت سالار سعید، نیز از دیدنی های مجموعه نزدیک خانه کرد است، جایی که آثار باستانی بدست آمده در سنندج نگهداری می شود، که هر کدام نشان از تاریخ و تمدن و فرهنگ این شهر و منطقه را در خود دارند. کارکنان این مجموعه بسیار مهربان و میهمان نوازند، و من حتی در ساعت تعطیلی، وقتی درب آن را باز دیدم، وارد شدم و آنان مهربانانه اجازه دادند تا از مجموعه دیداری خصوصی داشته باشم، و نیز به لطف آنان بود که موفق به دیدار از آن شدم، چراکه اگر این لطف نبود، شاید دیداری از آن هرگز میسر نمی شد، زیرا وقت توقفم در این شهر بسیار کوتاه و زمان بسیار غنیمت بود.

به رغم کارکنان این بنای تاریخی، کارمند عمارت خسرو آباد بسیار با مراجعین بد برخورد کرد، چرا که در همین روز برای دیدار از آنجا هم رفتم، در حالی من و بسیاری دیگر که نمی دانستیم، در روز تعطیل رسمی، مراجعان را به درون راه نمی دهند! او که از عمارت بیرون آمده بود، هرگز هم اجازه ورود به کسی از حاضرین نداد، ولی در همین روز که انگار دیدار از اماکن شهر را به مناسبت آن روز، حرام اعلام کرده بودند! کارکنان مسجد جامعه سنندج مهربانانه درب را به روی توریست های خارجی و من، در همان روز تعطیل استثنائا باز کردند و با روی گشاده پذیرا شدند، و حتی توضیحات هم دادند، اما کارمند عمارت خسروآباد نزدیک بود سر یکی از مراجعین کرد زبان حاضر در آنجا که سعی می کرد با زبان کردی دل کلید دار را نرم کند و تاکید داشت استثنئا قائل شود، و با توجه به اینکه می خواست شهر را ترک کند، اجازه دیدار بگیرد و بازدیدی از این بنا داشته باشد، که این کارمند به بهانه روز تعطیل اجازه نداد، و وقتی با اصرار بیشتر مواجه شد چنان درب ورودی را بست که نزدیک بود سر این مراجعه کننده را لای درب آهنین ورود آن بگذارد.

جای دیگری که در سنندج دیدنی و رویایی است منطقه حسن آباد است که بر بالای قله مشرف به این منطقه که در واقع یک یال کشیده شده در حاشیه کوه آبیدر است، قلعه ایی را می توان دید که می گویند این همان "سنه دژ" است که شهر سنندج به مرور از نام همین سنه دژ به سنندج تغییر نام یافته و این نام را به خود گرفته است، این قلعه را که می بینی یاد قُلاع اسماعیلیه می افتی که در الموت قزوین، دامغان و بسیاری دیگر از نقاط مختلف ایران پراکنده اند، به احتمال قوی این قلعه نیز با موقعیت و خواصش از سری قلاع خیزش اسماعیلیه علیه تسلط غیر بر این کشور بوده است.

سنندج به لحاظ ساخت شهری کمی از تهران نمی آورد، بلکه گاهی از تهران نیز بهتر است، پیاده روهایی که کیلومترها وسیع و زیبا در امتداد خیابان های بلند ساخته شده اند، تمام مسیرهایی که در حاشیه آبیدر برای ورزشکاران در نظر گرفته اند، را بسیاری از شهرهای ایران ندارند، و انصافا شهردار سنندج با گشاده دستی تمام پیاده روها و خیابان ها را وسیع ساخته است، مثلا در طول خیابان زاگرس، کمربندی بلند آبیدر، خیابان نظام مهندسی و... این شاخصه را می توان به خوبی دید.

 سنندج و دیگر شهرها و در کل وجب به وجب خاک ایران در این خطه از ایران باختری، برای کسانی چون ما، که برای حفظ آن از تصرف دشمن جنگیده ایم و خون برایش دادیم مثل فرزند می ماند، و آبادانی و سرافرازیش لذت بخش و برای ما غرور آفرین است و یالندگی اش شعفناک است، من در این چند روز در پوست خود نمی گنجیدم، وقتی آبادی آن را می دیدم.

محرومیت های شان هم قلبم را می فسرد، در این شهر نتوانستم به اینترنت دست یابم، آنقدر اتصال به اینترنت مشکل بود که بسیاری از آنچه باید می دیدم را از مردم پرسیدم، چرا که فکر نمی کردم این مردم تا این حد از ارتباطات جهانی قطع باشند، وگرنه خود را آماده کرده و وارد این منطقه می شدم، بدون اینترنت مثل کاروان نقشه ی مسیر و سفر گم کرده بودم، پرسان پرسان قدم به قدم می رفتم، بیشتر وقتم در این راه گذشت، و افسوس خوردم به حال مردمی مهربان، که مثل یک زندانی، از ارتباطات با بیرون محروم بودند.

[1] - ماه‌شرف خانم یا مستوره اردلان، (زاده ۱۱۸۴ در سنندج – درگذشته ۱۲۲۷ در سلیمانیه) در زمره نخستین زنان تاریخ‌ نگار ایران و جهان، شاعر و نویسنده کرد ایرانی بود. زبان‌های کردی، فارسی و عربی را می دانست. همسر خسروخان اردلان حاکم کردستان بود که با مرگ همسرش و هجوم قاجار به عمارت اردلان در سده ۱۹، مستوره به همراه خانواده‌اش به عمارت بابان در سلیمانیه کوچ کردند. از وی چندین کتاب شعر و تاریخ اردلان، که به عنوان یکی از متون شیوای فارسی شناخته شده ‌است. باقی مانده و دیوان اشعارش که به فارسی سروده شده، در حدود دو هزار بیت در خود دارد.

[2] - ششم بهمن مناسبتی مربوط به زمان پهلوی است که به همین مناسبت خیابان هایی را در شهرها بدین نام نهادند، روزی در سال 1341 که همه پرسی انقلاب سفید یا انقلاب شاه و ملت برگزار گردید، روزی تاریخی در اقدامات اصلاحی محمد رضا پهلوی در اصلاح امور اجتماعی، اقتصادی، بهداشتی، فرهنگی، قضایی در اجتماع ایرانیان، اصلاحاتی برای عبور از سنت به مدرنیسم

[3] - "... من در میان شما باشم و یا نباشم به همه شما وصیت می‌کنم که نگذارید انقلاب به دست نااهلان و نامحرمان بیفتد." آیت الله سید روح الله خمینی

[4] - این روزها مجلس اقلیت دیگر هیج و بی ارزش شده است، نمایندگان عصاره فضایل ملت نیست، و دیگر مجلس در جایگاه خود نیست و در راس امور قرار ندارد و جایگاه خود را به نهادهای دیگر واجد قدرت مادام العمری و فاقد پاسخگویی و... سپرده و فریاد رسی از مردم نمی تواند و نمی خواهد که بکند، نمایندگانی که از این مردم نمایندگی نمی کنند و از قدرت حرف شنوی دارند و با اشاره مراکز بیرون از مجلس قیام و قعود می کنند و نمی دانند که باید این گونه باشند که : «مجلس مرکز همه قانونها و قدرتهاست»، «ملاحظه مردم زاغه‌نشین که شماها را‏‎ ‎‏روی مسند نشاندند، بکنید»، «این جمهوری را تضعیفش نکنید. بترسید‏‎ ‎‏از آن روزی که مردم بفهمند در باطن ذات شما چیست، و یک انفجار حاصل بشود. از‏‎ ‎‏آن روز بترسید که ممکن است یکی از «ایام الله» پیدا شود و آن‏‎ ‎‏روز فاتحه همه ما را‏‎ ‎‏می خوانند» و «یک طوری نباشد که وقتی محیط مجلس در منظر مردم واقع شد، از اینکه این وکیل را انتخاب کرده‌اند پشیمان بشوند. یک طوری نباشد که از آن راهی که همه مردم دنبال آن راه هستند، کنار برود.» آیت الله روح اله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی

[5] - یادی از دکتر علی رخ زادی

دکتر علی رخزادی در سال 1323 هجری شمسی در  میشیاو واقع در منطقۀ شليَر کردستان عراق به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهرهای سقز و سنندج گذراند و در دبیرستان دارالفنون تهران موفق به اخذ دیپلم ادبی گردید. از سال 1342 شغل معلّمی را با تدریس در سنندج آغاز نمود. همزمان با تدریس، تحصیلات دانشگاهی خود را در مقاطع لیسانس و فوق لیسانس و تا اخذ درجۀ دکترا در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی به انجام رسانید. وی در مقاطع مختلف تحصیلی و دانشگاهی بیش از 40 سال به تدریس اشتغال داشت. نتیجۀ سالها تجربه اندوزی، پژوهش و کسب علم، ارائۀ آثاری ماندگار به صورت کتاب، مقالّه، شعر، طرح پژوهشی، سخنرانی و مصاحبه در زمینه ­های مختلفی از قبیل زبانشناسی، سبک شناسی، نقد ادبی، فولکلور و فرهنگ عامّه می­باشد. گزیده­ای از آثار وی عبارتند از:     کتاب: 

1-    نوای شعر فارسی (قافیه و عروض)      2-    آواشناسی و دستور زبان کردی          3-    امثال و حکم کردی (گواره­ی کورده­واری)     4-    مطابقت آوائی و دستوری زبان کردی و فارسی           5-    مطابقت آوائی و واژگانی زبان کردی با زبانهای فارسی معیار و پهلوی     6-    آموزش زبان کردی سورانی      7-    ریزمانی کوردی سورانی (در حال چاپ)      8-    دستور زبان فارسی     9-     صناعات ادبی و نیازهای سخن در ادب فارسی      10-  تطبيق حديقة سنايي و منطق الطير عطار و جام جم اوحدي ( از ديدگاه جلوه هاي عرفاني، تمثيلات، شيوة داستان پردازي و آرايه هاي ادبي و هنري)        

مقاله و سخنرانی:   

1-    صور خیال در شعر مولوی کُرد. کنگرۀ بزرگداشت مولوی کُرد. سقز. 1371.      2-    شعر «بیسارانی» شاعر کُرد از دیدگاه مکتبهای ادبی. مقاله و سخنرانی در همایش بزرگداشت بیسارانی. مریوان.1375.          3-    بررسی سبک شناسی شعر «ناری» شاعر، عارف و صوفی کُرد. مقاله و سخنرانی در همایش بزرگداشت ناری. مریوان. 1376.        4-    روشهای شناخت مسائل فرهنگی. مقاله و سخنرانی در سومین همایش کردستان شناسی. دانشگاه کردستان. 1377.      5-    تعهد در ترجمه. مقاله و سخنرانی در همایش بزرگداشت محمد قاضی. دانشگاه کردستان. 1377.       6-    مراودات فرهنگی و تأثیر آن بر فرهنگ عمومی. مقاله و سخنرانی در همایش تحولات فرهنگی. دانشگاه کردستان. 1378.     7-    شعر تعلیمی صوفیه در ادب فارسی. مقاله در مجلۀ ادبی گلچرخ. شمارۀ21. تهران. 1378.      8-    زبان شناسی ایرانی. مقاله و سخنرانی در نخستین گردهمائی پژوهشهای زبان فارسی. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. 1380.      9-    جایگاه شعر عرفانی مولوی کُرد. کنگرۀ مولوی کُرد. عراق. سلیمانیه. 1380.        10- سبک شناسی شعر «قانع» شاعر کُرد. کنگرۀ قانع شناسی. مریوان. 1380.         11- پژوهشی زبان­شناسی در تبیین هویت زبان کُردی. نخستین کنگرۀ بین­المللی بنیاد ایران­شناسی. تهران. 1381.       12- نقش میراث فرهنگی اقوام در توسعۀ تمدن ایرانی. مقاله و سخنرانی در نخستین گردهمائی دانشگاههای غرب کشور. دانشگاه رازی. کرمانشاه. 1381.       13- چگونگی آموزش و تدریس زبان کُردی. سخنرانی در نخستین کنگرۀ انستیتوی زبان کردی. تهران. 1381.    14- ضمایر و جایگاه نحوی ضمیرهای متصل و شناسه­ها در زبان کردی سورانی و تطبیق آنها با زبان فارسی معیار. مجموعه مقالات دومین همایش پژوهشهای ادبی. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. 1382.         15- جایگاه زبان کردی در زنجیره زبانهای آریائی. مقاله و سخنرانی در کنگرۀ بین­المللی زبان و ادبیات کُردی. ترکیه. دیاربکر. 1383.       16- نالی وسبک هنری و شعری وی. کنگرۀ نالی شاعر کُرد. سلیمانیه. کردستان. 1385.  

علاوه بر این وی هدایت بيش از دويست عنوان پایان­نامۀ دانشجویی را به صورت استاد راهنما و استاد مشاور در زمینه­های ادبی، عرفانی، فلسفی، زبانشناسی، ادبیات تطبیقی، علوم بلاغی و سبک شناسی اشعار شاعران کلاسیک و نوپرداز کُرد و فارس بر عهده داشته­است. دکتر رخزادی بالاخره پس از سالها تلاش و خدمت صادقانه در راه حفظ و گسترش فرهنگ و زبان ملت خویش، در سپیده دم روز 27 اردیبهشت 1386 در سنندج دار فانی را وداع گفت.

[6] - قصیده ایی از شاعر پارسیگوی سنایی غزنوی که کامل آن بدین شرح است :    برگ بی‌برگی نداری لاف درویشی مزن       رخ چو عیاران نداری جان چو نامردان مکن       یا برو همچون زنان رنگی و بویی پیش گیر        یا چو مردان اندر آی و گوی در میدان فگن        هر چه بینی جز هوا آن دین بود بر جان نشان       هر چه یابی جز خدا آن بت بود در هم شکن           چون دل و جان زیر پایت نطع شد پایی بکوب          چون دو کون اندر دو دستت جمع شد دستی بزن        سر بر آر از گلشن تحقیق تا در کوی دین             کشتگان زنده بینی انجمن در انجمن      در یکی صف کشتگان بینی به تیغی چون حسین    

در دگر صف خستگان بینی به زهری چون حسن          درد دین خود بوالعجب دردیست کاندر وی چو شمع        چون شوی بیمار بهتر گردی از گردن زدن    اندرین میدان که خود را می دراندازد جهود       وندرین مجلس که تن را می‌بسوزد برهمن       اینت بی همت شگرفی کو برون ناید ز جان        و آنت بی دولت سواری کو برون ناید ز تن        هر خسی از رنگ گفتاری بدین ره کی رسد         درد باید عمر سوز و مرد باید گام زن    سالها باید که تا یک سنگ اصلی ز آفتاب       لعل گردد در بدخشان یا عقیق اندر یمن         ماهها باید که تا یک پنبه دانه ز آب و خاک         شاهدی را حله گردد یا شهیدی را کفن   

روزها باید که تا یک مشت پشم از پشت میش    زاهدی را خرقه گردد یا حماری را رسن        عمرها باید که تا یک کودکی از روی طبع      عالمی گردد نکو یا شاعری شیرین سخن     قرنها باید که تا از پشت آدم نطفه‌ای          بوالوفای کُرد گردد یا شود ویس قرن        چنگ در فتراک صاحبدولتی زن تا مگر   برتر آیی زین سرشت گوهر و صرف زمن          روی بنمایند شاهان شریعت مر ترا       چون عروسان طبیعت رخت بندند از بدن        تا تو در بند هوایی از زر و زن چاره نیست        عاشقی شو تا هم از زر فارغ آیی هم ز زن        نفس تو جویای کفرست و خردجویای دین        گر بقا خواهی بدین آی ار فنا خواهی به تن         جان‌فشان و پای کوب و راد زی و فرد باش         تا شوی باقی چو دامن برفشانی زین دمن         کز پی مردانگی پاینده ذات آمد چنار      وز پی تر دامنی اندک حیات آمد سمن        راه رو تا دیو بینی با فرشته در مصاف       ز امتحان نفس حسی چند باشی ممتحن      چون برون رفت از تو حرص آن گه در آمد در تو دین       چون در آمد در تو دین آن گه برون شد اهرمن        گر نمی‌خواهی که پرها رویدت زین دامگاه      همچو کرم پیله جز گرد نهاد خود متن        بار معنی بند ازینجا زان که در صحرای حشر            سخت کاسد بود خواهد تیز بازار سخن       باش تا طومار دعویها فرو شوید خرد        باش تا دیوان معنیها بخواند ذوالمنن     باش تا از پیش دلها پرده بردارد خدای     تا جهانی بوالحسن بینی به معنی بوالحزن     ای جمال حال مردان بی‌اثر باشد مکان         وز شعاع شمع تابان بی‌خبر باشد لگن         بارنامهٔ ما و من در عالم حس‌ست و بس      چون ازین عالم برون رفتی نه ما بینی نه من       از برون پرده بینی یک جهان پر شاه و بت         چون درون پرده رفتی این رهی گشت آن شمن          پوشش از دین ساز تا باقی بمانی بهر آنک      گر برین پوشش نمیری هم تو ریزی هم کفن             این جهان و آن جهانت را به یک دم در کشد         چون نهنگ درد دین ناگاه بگشاید دهن        با دو قبله در ره توحید نتوان رفت راست         یا رضای دوست باید یا هوای خویشتن        سوی آن حضرت نپوید هیچ دل با آرزو       با چینن گلرخ نخسبد هیچ کس با پیرهن      پردهٔ پرهیز و شرم از روی ایمان بر مدار      تا به زخم چشم نااهلان نگردی مفتتن       گرد قرآن گرد زیرا هر که در قرآن گریخت     آن جهان رست از عقوبت این جهان جست از فتن       چون همی دانی که قرآن را رسن خواندست حق          پس تو در چاه طبیعت چند باشی با وسن       چرخ گردان این رسن را می‌رساند تا به چاه               گر همی صحرات باید چنگ در زن در رسن         گرد سم اسب سلطان شریعت سرمه کن      تا شود نور الاهی با دو چشمت مقترن       گر عروس شرع را از رخ براندازی نقاب       بی خطا گردد خطا و بی‌خطر گردد ختن       سنی دین‌دار شو تا زنده مانی زان که هست      هر چه جز دین مردگی و هر چه جز سنت حزن       مژه در چشم سنایی چون سنانی باد تیز      گر سنایی زندگی خواهد زمانی بی‌سنن     با سخنهای سنایی خاصه در زهد و مثل     فخر دارد خاک بلخ امروز بر بحر عدن