www.mostafa111.ir - عاشورا و سرباز کردن زخم ها، سینه مالامال درد، دریغا مرهمی

عاشورا و سرباز کردن زخم ها، سینه مالامال درد، دریغا مرهمی

اندازه قلم + –

20 شهریور 1398

Author : مصطفی مصطفوی

عاشورا و سرباز کردن زخم ها، سینه مالامال درد، دریغا مرهمی

تعزیه عاشورا گرمن - رفتن حضرت علی اکبر به میدان

رهایی و رهایی طلبی در اوج انحراف جامعه است که خودی نشان می دهد، و گاه اوج می گیرد، و آزادی خواهان و رهایی طلبان را به خیزش می خواند، و یا در تنگنای ظلم است که انسان واجد کرامت انسانی، بندهایی که به پا و تفکرش، به ظلم افکنده اند را، بر نمی تابد و پس می زند، و در این تقلای پس زدن هاست، که حماسه ها آفریده می شوند، تا همچون حسین، حُسنِ انسانیت خود را نبازند، و تا آخرین لحظه ی زندگی آزاد و رها بمانند، و رها این دنیا را ترک کنند، این چنین انسان هایی اند که شهدا تلقی می گردند.

اما انسان توجیه گر ظلم نیز در جستجوی تاریخی خود، گاه خوراک راه ظلم گستری اش را از میان پستوی حوادث تاریخی، یافته و بی راهه ها را راه می نمایاند و در این مسیر از سمبل های کرامت انسانی برای به اسارت کشیدن انسان سود می جوید، چه گوارا [1]، سمبل آزادیخواهی امریکای لاتینِ غرق در استعمار و استبداد است، اما همین چه گوارا، خود به بهانه ایی برای انتقال مردم مظلوم امریکای لاتین، از زندان استعمار به استبداد سرخ مبدل می شود، روح حرکت چه گوارا، آزادی مردمش می باشد، اما خوراک جویان راه استبداد سرخ او را وسیله ایی برای انتقال انسان دربند، از بندی به بندی جدید سود می جویند.

حسین نیز واجد و مملو از کرامت انسانی، و سمبل انسان رها و پس زننده بندهاست، اما او نیز ممکن است به وسیله ایی برای در خواب کردن انسان، برای به بند کشیده شدن مسلمانی شود که محمد او را رها و بنده حق تعالی می خواهد، اما قیام او برای رهایی نیز، ممکن است به بنزین و سوخت موتوری با صدای آهنگین تبدیل شود تا انسان را در خوابی فرو برد، و او را از بندی به بند دیگر منتقل کنند، بی آنکه در مسیر انتقال تکانی به خود دهد، و رهایی برای او ممکن شود.

حسین تیغی است بر گردن ظلم و انحراف، اما همین تیغ می تواند در یک سو نیت، به دارویی خواب آور برای محکم کردن بندها تبدیل شود، آنگاه که ما هدف حسین را فراموش کرده، به اصل و نسب او، فارغ از هدفش منحرف شویم، او برای انسانیت انسان قیام کرد، او امت جد خود را آزاد از ظلم می خواست، لذا در یک دمکراسی مردمی، آنگاه به خود تکانی اینچنینی داد که، جامعه از او درخواست راهبری کرد، و او حکایت نامه های درخواست کمک جامعه برای هدایت را، سند مظلومیت و تنهایی خود در کربلا ساخت تا بگوید اگر آزادی و رهایی محقق نشود، این انسان است که در خواب تخدیر مزورانه ظلم فرو می رود، و رهایی خود را فراموش خواهد کرد.

دیروز عاشورا بود و یاد آور این بنیادی ترین خواست تاریخی انسان، یعنی داشتن یک حق، که انسان، انسان بماند، و انسانیت در قید و بند انسان، نمیرد، و آن کرامتی که خداوند برای او در نظر دارد، [2] که این کرامت در بند ظلم هرگز نمی تواند محقق شود، پایمال حاکمیت مستبدین نگردد.

و من در هیاهوی این سبک بزرگداشتِ غرق شده در مقاصد گوناگون سیاسی و فرهنگی صفوی ها، قاجارها و...، در ذهن خود باز درگیر انسانم، و شرایطی که بر انسان و انسانیت می رود، و این مراسمی که باید بیدار کننده باشد، و اما خود غرق در سنت هایی است که هدف زنده نگهداشتن عاشورا و حسین دارد، اما از این خیزش عظیم هنوز آنچه در خور است، محقق نشده و ما با انسان و انسانیت فرسنگ ها فاصله داریم، و با خود می گویم آیا در این زنده نگه داشتن ها، رهایی، آزادی و کرامت انسانی، آنچنان که حسین واجد آن بود، بدست خواهد آمد؟!

نمی دانم آیا این نوع زنده نگهداشتن عاشورا و حسین، می تواند به کرامت انسانی منجر شود، و یا در راه کرامت خواهی منِ انسان مفید باشد؛ اما در حالی که غرق این سوال های بی جوابم، به ناگاه به خود می آیم، و از خماری سوال های بی جواب خارج شده، و در تخدیر معجزه وار هنر عزاداری، می بینم که هنر این مردم اوج می گیرد و در حال بروزی است که احتمال دارد به زنده ماندنش منجر شود.

اما فارغ از این که این مراسم ما را به کجا می برد، اگر از محتوای زجر آور مرثیه ها، نوحه سرایی ها، روضه خوانی ها و... عبور کنیم، گوشه ها و ردیف های موسیقی ما، در حالی که در جو جامعه موسیقی ستیز در حال گم شدن است، اینجا و در این مرثیه خوانی ها، نوحه سرای ها، سینه به سینه و از این سال به سال دیگر، و از این نسل به نسل دیگر منتقل می شوند و کاش کسی این نواها را ثبت کند، چرا که حامل فرهنگ و هنر جامعه ایی است که خود را در خواب مخدرواری که بدان دچار است، به فراموشی می برد.

گوشه ها، ریف ها، سبک ها، گویش ها، نواها، آواها، طنین ها، تحریرها و موسیقی که خوراک روح انسان است، در مرثیه خوانی ها، مصیبت گویی ها، روضه خوانی ها زیبایی های خود را نشان می دهد، و در زندگی مومنانِ از موسیقی محروم، وارد می شود، و دریچه ایی است به روی انسانی که خود را از بدیهی ترین نواهای روح بخش طبیعت، یعنی موسیقی، محروم و به دور نگه داشته است.

تعزیه های محرم، هنر تئاتر را که از زندگی ما خارج شده، و در حاشیه ها، به دور از دید جامعه در حال مرگ و فراموشی است را دوباره به زندگی باز می گرداند، و فارغ از محتوای تعزیه خوانی ها که اکثرا زبانحال ها [3] و یا قطعه های تاریخی مغشوشی است که در کمبود متون موثق تاریخ عاشورا، همچون قارچ از زمین شوره زار بی سلیقگی ها گسترش و توسعه یافته اند، زنده می کند، و هنر نمایش خیابانی را که از زندگی ما رخت بر بسته است را به صحنه جامعه باز می گرداند و هنرمندانی از جنس مردم، تحرک آفرین جریانی می شوند که خبر مرگ تئاتر را نشنیده، به فریاد تئاتر خیابانی می رسند، و کوچه ها و خیابان ها صحنه هنرنمایی، هنرمندانی می شود که نه درس تئاتر خوانده اند، و نه از دانشکده های رشته تئاتر فارغ تحصیل شده اند،

تنها لباسی از تصور خود، در رنگ های مختلف بر تن دوخته، و متن هایی که نسل اندر نسل از زمان صفویه نوشته شده اند را بین خود تقسیم کرده، نقش می گیرند و بازی اش می کنند؛ نقش هایی که بر اساس علاقه و هنر و قیافه و... بین مردمی عادی در یک ساختار سنتی، تقسیم و هر ساله به اجرا در می آید.

و نسلی که مدت هاست دیگر شعری از حافظ، سعدی، فردوسی، رودکی، نظامی، مولوی و... در خاطر و ذهن خود از حفظ ندارد، دوباره با متون نثر و شعر و قافیه و ردیف، در حماسه سرایی ها و مرثیه گویی ها، نوحه گری ها و... آشنا می شود، و همین راهی است که شاید بتواند به بدن فسرده جامعه ادبی ما تحرکی داده و یا ایجاد تحرکی کرده، و نسل جدید را متوجه نثر و نظم غنی خود کند، که در میراث فرهنگی اش موجود است، و اکنون در کتاب ها خاک می خورد،

و ارتباط قطع شده جامعه با پشتوانه های فرهنگ و هنر ایران، دوباره وصل شود، و جامعه از عمق فلسفه زندگی عرفانی مولوی بلخی، حکمت زندگی سعدی شیرازی، عشق به زندگی نظامی گنجوی و حافظ شیرازی و عطار نیشابوری، حماسه و فلسفه نور در فردوسی توسی، شعر مهر در رودکی سمرقندی و... با خبر شوند، و از تهی گشتگی خارج، و فرهنگ غنی انسانیت و روح آزادی انسان، و کرامت و بزرگواری ها که لایق این مردم متمدن است، باز گردد.

اما این زبانحال گفتن ها و مرثیه گویی ها در نبود تاریخ درستی از حادثه عاشورا، به تصورات ذهنی در قالب زبانحال گویی مبتلاست، که گاه انسان شرم می کند چنین مطالبی را به آزادمردی چون حسین منتسب کند، اما با این حال خود همین زبانحال گویی هایی به بروزگاه دردگویی های انسانی تبدیل می شود که در عزای حسین، ناخوداگاه به جهت نشناختن حسین و تاریخش، به واگویی دردهایی اقدام می کند که گریبان خود او را گرفته، و لذا به ظاهر برای حسین، اما در باطن مرثیه دل خود را می سراید، و بر درد خود گریه می کند، تا کمی از بار درد و فشاری که در دلش احساس می کند، خالی شود، و مردمی که به گرد او جمع شده اند، از زبان حسین، درد دل مردی را بشنوند، که حدیث نفس می کند.

او هنر را به خدمت گرفته تا دردهای اسارت خود را از زبان کاروان اسرای حسین بگوید، که در اسارت توان تکان خوردن از مسیری که برایش ترسیم کرده اند و قرارش داده اند را ندارد، زیرا که هم حکم و هم شمشیر در اختیار کسی است، که او را به اجبار در اسارتی تنگاتنگ گرفته، و به مقصدی می برد که هرگز این کاروان نه پای رفتن به آن را دارد، و نه لایق چنین سفر و مقصدی، و با چنین کیفیتی است.

لذاست که او با کاروان اسرا، 40 روز همسفر می شود، و در واقع درد اسارت خود را نیز با داستان اسارت آنان روایت می کند، و سمبل وار در حالی که می داند در اربعین هرگز زینب به قلتگاه برادر و اهل خود باز نگشت[4]، اما زینب را در تصورش بر قبر برادر در تصویر خیالی خود ساخته و با همان تصویر او را به کربلا باز می گرداند، تا حدیث ویرانی زندگی و اسارت خود را از زبان حال حسین و یارانش باز گوید، و قصه ویرانی اش را در گلستانی که از آبادی به ویرانی تبدیل شد، و زندگی که به مرگ مبدل گردید، عشقی که به نفرت، مهری که به خشم و خشونت، سبزی و طراوتی که به آتش و خاکستر و... تبدیل شد، روایت ها گوید و نوحه گر وضعی شود که در واقع گریبانگیر اوست، آری او دل خود را در زبانحالی از حسین و کاروانیان در اسارت مانده، روایت می کند، و از رنج هایی می گوید که خود کشیده و آن را به حسین منتسب می نماید، و در سکوت تاریخ عاشورا، تاریخ و ظلم بر خود رفته را باز می گوید.

هر ساله روستای گرمن پشت بسطام، سرزمین ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی، در مرزهای ایالت های باستانی هیرکانا و قومس، دهه ها و به خصوص دهه اول محرم، به عزاداری، مرثیه گویی، تعزیه خوانی، سینه زنی و بزرگداشت این ایام با آخرین توان مشغول است، عکس های زیر ثبت لحظه هایی است که این حقیرِ درس عکاسی نخوانده، و دانشکده هنر نرفته، از روزنه عدسی کوچک موبایل خود ثبت کرده ام :

Click to enlarge image Garman-Ashor (1).JPG

تعزیه عاشورا - گرمن پشت بسطام - مخالف خوان

View the embedded image gallery online at:
http://mostafa111.ir/neghashteha/articel/779.html#sigProId533578a768

[1] - ارنستو چه گِوارا : Ernesto Che Guevar متولد ۱۴ ژوئن ۱۹۲۸ درگذشته ۹ اکتبر ۱۹۶۷) که بیش‌تر به‌نام چه گوارا یا اِل‌چه شناخته می‌شود، پزشک، چریک، سیاست‌مدار، نظریه‌پرداز جنگی و انقلابی، مارکسیست، اهل آرژانتین و یکی از شخصیت‌های اصلی انقلاب کوباکه چهره و ظاهر او به‌ طور فراگیر به عنوان یکی از نمادهای انقلابی بشر دوستانه و به عنوان یک نشان جهانی شناخته شده در فرهنگ عامه بدل گشت.

[2] - آیه هفتاد سوره اسرا، "و به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم ، و آنان را در خشکی و دریا [ بر مرکبها ] برنشاندیم ، و از چیزهای پاکیزه به ایشان روزی دادیم، و آنها را بر بسیاری از آفریده‌های خود برتری آشکار دادیم." وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَني‏ آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلي‏ کَثيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضيلاً

[3] - آنچه در تاریخ و یا واقعیت نیست و ما در تصور خود از یک واقعه می سازیم و به نام سازنده آن صحنه در خصوص وضعیتی که او در آن بوده است بیان می کنیم. ویکی فقه) زبان حال عبارت است از وضعیت ظاهرى و رفتارى شخص که بیانگر اندیشه یا احساس او باشد. یا آنچه که‌به طور ضمنى مى‌تواند اندیشه یا احساس کسى را بیان کند یا مناسب حالت روحى یا وضعیت ظاهرى او باشد، از احکام آن در پاسخ به استفتائات سخن گفته‌اند ذکر مصائب اهل بیت علیهم السّلام در قالب زبان حال، در صورتى که شنوندگان یا بیشتر آنان بدانند که آنچه گفته یا ارائه مى‌شود حکایت حال است نه آنچه رخ داده، جایز است. البته اگر زبان حال، زبان حال مصائبى باشد که اتفاق نیفتاده یا با آنچه اتفاق افتاده و یا با صاحب مصیبت سنخیتى نداشته باشد، جایز نیست. برخى گفته‌اند: در صورتى که قصد زبان حال گو از آنچه مى‌گوید بیان حال باشد، هرچند همه یا بعض شنوندگان، به زبان حال بودن آن واقف نباشند، جایز است

[4] - "برخي همچون محققان معاصر بر اساس مستندات پیشین، همچون مرحوم آیتی، دکتر جعفر شهیدی، و شهید مرتضی مطهری معتقدند چنين چيزي امكان ندارد بلكه اسراي اهل بيت ـ عليهم السلام ـ در اولين اربعين به زيارت نرسيدند و ملاقات با جابر صحت ندارد. اين مسئله نيز يكي از مسائل مورد اختلاف بين محققين است." شهید مطهری می نویسد "... هيچكدام از مورخين و محدثين و مقتل نويسان اسلام اين را ننوشته‌اند بلكه تكذيب كرده‌اند و عقل هم آن را تكذيب مي‌كند." منبع

3 نظرها 2976 Views

Tag :

فرهنگ، گرمن، عاشورا، تعزیه، هنر، درد، رهایی، امام حسین ، عزاداری

مصطفی مصطفوی

پست الکترونیکی این آدرس ایمیل توسط spambots حفاظت می شود. برای دیدن شما نیاز به جاوا اسکریپت دارید

آخرین‌ها از مصطفی مصطفوی

نظرات (3)

Rated 0 out of 5 based on 0 voters

Oldest First

Newest First

یکشنبه, 29 مرداد 1402 07:21
#4694

This comment was minimized by the moderator on the site

محرم تمام شد
به خانه‌هایتان بروید...

مهیا شوید برای همه انچه که بوده‌اید، حسین(ع) را هم درون پستوهایتان پنهان کنید تا سال دیگر, چون علم و کُتل و نخل و زنجیرهایتان، اکبر و اصغر و قاسم و عباس را هم...!
عباس را نه! به کارتان می‌آید.
برای قسم خوردنتان هنگام دروغ, برای گاه خطرهایتان, زمانی که می‌خواهید سر دیگری کلاه بگذارید و شاهدی می‌خواهید.
فردا صبح هم کرکره مغازه‌هایتان را بالا بدهید, درِ بنگاهایتان را باز کنید و یک‌ لایتان را چهار لا حساب کنید.
کلاه‌هایتان را آماده کنید، برای اینکه دوباره تا خرخره سر مردم بگذارید.
آنچه را این روزها خرج نذریهایتان کردید، خرج شربت، چای، مرغ و برنجتان به یک‌باره جبران کنید.
بروید و حسین(ع) و دردهایش را به حال خود بگذارید...

" دكتر على شريعتى "

پاسخ
0

یکشنبه, 31 مرداد 1400 11:39
#2718

This comment was minimized by the moderator on the site

عاشورا،روز به دار آویختنِ بهترین فرزندان تبریز
علی مرادی مراغه ای @Ali_Moradi_maragheie

عاشورای1290ش. در خاطره مردم آذربایجان روزِیست که ننگ و افتخار بهم آمیخت، روزی که تبریزِ مغرور و استوار، داغ خواری را با تمام وجود چشید.
پس از اینکه به اجبار ستارخان و مجاهدین از تبریز خارج و به تهران حرکت کردند، در غیبت مجاهدین،شلیک توپهای روسی به سوی شهر بی دفاع آغاز و ساعتها ادامه یافت، آنوقت، تاراج مردم و دستگیری مجاهدان فرا رسید، سرانجام نوبت به ثقة الاسلام، برجسته ترین شخصیت دینی شهر رسید، وقتی دوستانش از او خواستند از شهر خارج شود امتناع کرد و گفت: «نمیخواهم مردم را در این لحظات تنها بگذارم»( تاریخ هیجده ساله آذربایجان...ص286.)

سرانجام، ده دی1290ش که مصادف با روز عاشورا بود، ثقة الاسلام را پس از دستگیری،انواع اهانتها و اذیتها کردند، كنسول روس از او میخواست نوشته ای را مهر تایید زند که «جنگ را مجاهدین آغاز كردند نه روسها». و وعده میداد در صورت همکاری،لطف امپراطور روسیه شامل حالش خواهد شد، اما ثقه الاسلام پاسخ داد:
«اينها دروغ است جنگ را شما آغاز كرديد»(همان.ص317)

مقاومتش خشم روسها را برانگیخت در زیر شکنجه و کتک چنان خرد و خمیرش ساخته بودند که در وقتِ دار زدن، نایِ حرکت نداشت، اما با اینحال، هفت نفر همراهش را که در انتظار مرگ بودند دلداری و قوت قلب میداد!
روز عاشورا در حالیکه مردم شهر مشغول عزاداری بودند در بیخِ گوششان، یزیدیانی دیگر، بهترین فرزندان تبریز را برای دار آماده میساختند کسروی می نویسد:
«در یک سو دو تیری ستون وار بلند کرده و یک تیر افقی بر روی آنها میخکوب ساختند و ریسمانها از آنها می آویختند این داری بود که آماده میکردند و چون با کشتن سران آزادی ایران جشن میگرفتند، تیرها را با پارچه های سه رنگ بیرق روسی می آراستند... »( تاریخ هیجده ساله آذربایجان، ص10-309)

وقتی که یزیدیان روسی! آزادیخواهان آذربایجان را در شهر خودشان به دار می آویختند «عده ای از مردم تبریز در روز عاشورا قمه به دست (شاخسه ی- واخسه ی... یعنی شاه حسین - واحسین) میگفتند و با قمه به سر خود میزدند...در صورتی که با این جمعیت و همین قمه ها میتوانستند ارتش روس را از کشور بیرون کنند»
اما آنها درمقابل این جنایتِ بیگانگان، سکوت اختیار کرده و همچنان به قمه زنی نه بر سر دشمن که بر سر خود ادامه دادند آنان راهی دیگرگونه برای بهشت رفتن انتخاب کرده بودند!

برای اینکه بیشتر تحقیرش کنند، ریسمانی به گردنِ ثقه الاسلام انداخته تا میدان مشق روی زمین کشیدند، آنها را یک یک در مقابل چشمانِ همدیگر به دار می آویختند تا شاهد جان کندن همدیگر باشند.
همگی شجاعانه با آفتاب و باد وداع گفتند... اما رویارویی دو فرزند کم سن و سال علی مسیو جانگداز بود از آنجا که نتوانسته بودند بر پدر دست یابند برای انتقام از وی، دو پسر وی حسن۱۸ ساله و قدیر ۱۶ساله را گرفته بودند، وقتی به پای دار رسیدند برادر بزرگتر بعد از بد گفتن به روسها و امپراطور، به ترکی گفت:
«زنده باد ایران، زنده باد مشروطیت» سپس ریسمان را خود به گردن خود انداخت(نامه هایی از تبریز...ص97)
اما قدير پسر 16 ساله بخاطر صغر سنی در پایِ دار بی تابی ميكرد، ثقه الاسلام به دلداريش پرداخته گفت:«دو دقیقه بیشتر طول نمیکشد و راحت میشوی»!
اما از بختِ بد،جلاد روسی ناشی بود بهمین خاطر، گره طناب را نه از پشت گردن، بلكه از روبرو انداخته و جان كندنشان به درازا كشید!.
هم از اينروست كه برعكسِ همه بردارشدگان كه به پايين مينگرند، ثقه الاسلام به همراهِ یارانش، بر آسمان مينگرد. گویی جنازه اش نيز سر بر آسمان كرده و آزادی مردمش را دعا میکند...!(عکس زیر)

روسها سپس، صمدخان شجاع الدوله را چون اسب تروا به داخل شهر کشیدند تا کشتار روسها را تکمیل کند، به قول کسروی:«روسیان برای برانداختن ریشه آزادیخواهی،کسی بهتر از صمدخان نیافتند...»(تاریخ هیجده ساله...ص325.)
صمدخان نیز زندان و شکنجه های مخصوص خودش را داشت:در آب خفه میکرد؛ روغن داغ بر سرشان میریخت و یا برای دریدن قربانیان، آنان را با دست و پای بسته به جلوی سگ محبوبش می انداخت!
تقی زاده در نامه ای به ادوارد براون مینویسد:
«از یک طرف روسها بردار میزدند از طرف دیگر هم شجاع الدوله یا سر می بُرید یا شقه کرده به دیوار آویزان میکرد:زلف پریشان یار را، مشاطه یک طرف میکشید و شانه یک طرف!»( نامه هایی از تبریز...ص95-82)

اما این تنها قشون روسی نبود که آزادیخواهان تبریز را به دار میکشید، بلکه همه آن جماعتی که راهی دیگر برای بهشت رفتن انتخاب کرده بودند و یا سکوت کردند در جنایت روسها شریک بودند.
و این حقیقتی مسلم است که انسانها تنها در قبال حرفهایشان مسئول نیستند بلکه در مقابل سکوت شان نیز به همان میزان مسئولند...

پاسخ
0

مصطفوی

دوشنبه, 08 مهر 1398 15:51
#690

This comment was minimized by the moderator on the site

عاشورای ۶۱ هجری و آستانه سرنوشت

Posted: 22 Sep 2019 03:33 AM PDT

داود فیرحی

سال ۱ تا ۱۱ هجری حکومت پیامبر (ص) است؛ یکی از آرمانی‌ترین و زیباترین حکومت‌های تاریخی. اباعبدالله (ع) جابجا اشاره می‌کند که من می‌خواهم به سنت جدم برگردم و منظور از سنت جدش نماز خواندن نیست؛ چون نماز جماعت زمان معاویه بزرگ‌تر از زمان پیامبر است. سال ۱۱ تا ۱۳ هجرت دوره خلیفه اول است و دولت پیامبر به هم ریخته و از لحاظ نظامی دارد به قریش متکی می‌شود. بنابراین دولت دارد خصلت اولیگارشیک یا اشرافیت پیدا می‌کند.

سال ۱۳ تا ۲۳ هجری دوره فتوحات بزرگ است. زمان عمر خلیفه دوم است که دو امپراتوری بزرگ به هم می‌ریزد و ثروت اینها وارد مدینه می‌شود و دولت رانت درست می‌کند. امپراتوری ساسانی خودش شامل ۱۳ دولت یا ایالت یعنی دولت‌شاهی بود و دولت ایران شاهنشاهی بود. از آن طرف امپراتوری روم که بخش بزرگی از اروپا تا ترکیه امروز و بخش‌هایی از آفریقا و مصر آن روز را دربرمی‌گرفت فرو می‌ریزد. دریایی از غنیمت و ثروت وارد دولت اسلامی می‌شود. در زمان خلیفه دوم فرمولی پیدا شد که با آن غنایم را تقسیم می‌کردند. سهم هر فرد برابر است با درجه نزدیکی قبیله‌ای یا نسبی به پیامبر یا قریش ضربدر سابقه در اسلام. هر کس به قبیله پیامبر نزدیک‌تر بود یا یک روز زودتر اسلام آورده بود سهم بیشتری می‌گرفت. در این معامله مکه می‌خواهد ببرد و می‌برد. ترکیبی شد از اشرافیت قریش و ثروت بسیار مهم غنیمت و نهایتاً قدرت.

سال ۲۳ تا ۳۵ هجری نشانه‌هایی از فساد در دوره خلیفه سوم دارد شکل می‌گیرد. خصوصی‌سازی سنگینی اتفاق می‌افتد و این ثروت دولتی یواش یواش دارد خصوصی می‌شود و ثروتمندان بزرگی دارند پیدا می‌شوند. عرب آن موقع عدد بالای هزار نداشت ولی وقتی می‌شمارند می‌گویند که مثلاً عبدالرحمن بن عوف هزار هزار هزار سکه داشت؛ یعنی ثروت این صحابی به میلیارد امروز دارد می‌رسد.

سال ۳۵ تا ۴۱ هجری حکومت حضرت امیر (ع) است که یک تلاش ناموفق برای اصلاح است و سرانجام سه جنگ بزرگ داخلی شکل می‌گیرد. به گزارش یعقوبی حداقل ۷۰ هزار مرد جوان فقط در جنگ صفین کشته شدند. اگر عائله هر مرد را حداقل ۵ نفر در نظر بگیرم، ببینید چه تعداد یتیم و بیوه پیدا می‌شوند و چه مسائل و مصائبی گریبان‌گیر جامعه اسلامی می‌شود.

سال ۴۱ تا ۶۰ هجری دوارن خلافت معاویه، اوج انباشت نابرابر قدرت و ثروت و بازگشت به سنت عثمان است. باید توضیح داد که چه اتفاقی در دولت معاویه دارد رخ می‌دهد و چرا سال ۶۱ آستانه سرنوشت است. آستانه سرنوشت یعنی باید تلاش کرد تا دولت برگردد به سنت پیامبر یا اینکه تیر از این کمان خلاص شده و دیگر قابل برگشت نیست.

معاویه که به خلافت رسید، حکومت به اولیگارشی یا اشراف‌سالاری برگشت. این حکومت ادغامی بود از سه سنت اشرافی مکه، شاهی ایران و دین‌سالاری روم. نشانه‌هایی است که برخی معاویه را نه خلیفه بلک مَلِک یعنی پادشاه صدا می‌کردند. البته نه پادشاه بلکه سلطان یعنی کسی که به زور نشسته است. معاویه مخزنی برای خریدن صحابه و عایدات سلطانی داشت. او نه امین بیت‌المال بلکه مالک آن شده بود.

معاویه کار بسیار مهم دیگری کرد. در سنت اسلامی، سلسله مراتب روحانی و مرکز رسمی جمع‌آوری و توزیع روایت وجود نداشت. این سنتی عیسوی بود که از امپراتوری روم به شام منتقل می‌شود و معاویه با این حربه توانست بیشتر صحابی را در شام جمع کند و یک اشرافیت مذهبی را بنیان بگذارد. به گونه‌ای که شام کانون حدیث، روایت و تفسیر شد. شام بود که پشت سر هم از دولت اموی حمایت مذهبی می‌کرد و در توجیه مشروعیت معاویه حدیث می‌ساخت. قریش به شام مهاجرت کرد و شام تبدیل شد به مرکز مذهب و ثروت و سیاست. مکه و مدینه و عراق هم در حاشیه قرار گرفتند.

اباعبدالله (ع) در چنین آستانه سرنوشتی است. می‌گوید دنبال اصلاح هستم و می‌خواهم به سیره جدم برگردم. اباعبدالله (ع) می‌داند که پدرش در سال ۳۵ هجری نتوانست این قطار قرار گرفته در سراشیبی سقوط را نجات بدهد و الآن سرعت سقوط این قطار بیشتر شده است. اما جامعه نیاز به یک مدل و آرمان دارد که هر زمان بتواند بازتولید شود. حسین (ع) این کار را کرد و تکنیک او جالب است: نه بیعت می‌کند، نه خودش به سمت جنگ می‌رود و نه دعوت دیگران را رد می‌کند که تاریخ بعدها بگوید اگر دعوت کوفیان را می‌پذیرفت به نتیجه می‌رسید. کاری می‌کند که هر کس از هر زاویه نگاه می‌کند، او را قهرمان تاریخ و سرچشمه عدالت و آزادگی می‌بیند.

سخنرانی ۱۶ شهریور ۹۸(هفتم محرم)، مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم

مصطفوی

پاسخ
0

هنوز نظری ثبت نشده است

نظر خود را اضافه کنید.

ثبت نظر به عنوان مهمان.

نام

Background

Rate this post:

Reset Rating

پیوست ها (0 / 3)

Share Your Location

عبارت تصویر زیر را بازنویسی کنید. واضح نیست؟