مدت هاست که اگر فرصتی برای مراجعه به قرآن بیابم، سعی می کنم ببینم و درک کنم خداوند در این کتاب پیرامون چه موارد و مسایلی، ما را طرف سخن خود قرار داده است، به خصوص فرصت حضور در مراسم عزا که یک نشست نسبتا رسمی و تقریبا واجد وقت کشی است، لذا سعی می کنم از این فرصت کمال استفاده را کرده و در آیات سهم خود از قرآن در این بین فرو روم، چرا که اینجا دیگر نه جای سخن گفتن با کناری است و... و بی هرگونه مزاحمتی می توان به مطلب پرداخت.

در هیاهوی بلند شده توسط اکو های بزرگ و قوی که کنترلش دست مداحان است، بهترین راه خلاصی از سر و صدایی که تمام مجلس را روی سر خود گرفته اند و فقط مقدار کمی قرآن می خوانند، و بیشتر وقت شان را به مجری گری و مداحی، خیر مقدم، تعریف و تمجید و... می پردازند، فرو رفتن در کلام قرآن، بهترین راه گریز است، البته اگر شانس بیاوری و جزوه ایی که به صورت تصادفی در اختیارت قرار می گیرد، معنی پارسی آیات را داشته و آنقدر درشت خط باشد که بتوان خواند، در این هنگام است که خوشحال می شوی و به جای خطوط عربی، ترجیح خواهی داد که در معانی پارسی اش غرق شوی.

البته این یک نعمت بزرگی است که خداوندِ ما مسلمانان، تک تک انسان ها را (یا ایها الناس) به رسمیت شناخته و به همراه پیروان اسلام (یا ایها المومنون) و... مورد خطاب مستقیم قرار داده و طرف صحبت این متن مقدس فقط مسلمانان نیستند، بلکه تمام انسان هاست.

و کلام خدا در شان همه ما انسان قرار گرفته است، حال آنکه در ادیان دیگر از جمله دین هندو، متون مقدس فقط در اختیار طبقه خاص اجتماعی (برهمن ها) قرار دارد، و این آنانند که مجاز به دسترسی بدان هستند و دیگران در مرحله ایی از شان مذهبی نیستند که به متون مقدس دسترسی داشته باشند. و از این بابت خدای دین اسلام به تمام اقشار مختلف مردم جهان تعلق داشته و به همه لطف سخن دارد، و باید شکر گزار بود و غنیمت دانست.

و از این فرصت استفاده کرد و به جای خواندن متون عربی ترجیحا قرآن را در زبان پارسی مورد توجه قرار داد و بهتر این است که در این گونه مجالس مجری و یا قاری معانی را هم بخواند، مثلا یک صفحه خوانده شود، و سپس معانی آیات تلاوت شده را بخوانند، و در بهترین حالت این که معنی یک آیه خوانده شده و بعد عربی اش قرائت شود، تا مردم حاضر بتوانند در مجلس با قاری همراه شده و در کلام خدا تدبر کنند، نه این که فقط در موسیقی قرائت قاری غرق شوند.

آخرین مراسم عزایی که شرکت کردم (14 دیماه 1397) جزوه تصادفی که در اختیارم قرار گرفته، معنی آیه 82 سوره مائده، چشم هایم را به خود جلب کرد که در این آیه خداوند به پیامبرش این مطلب را گوشزد می کند که:

  "به طور مسلّم، دشمن ترین مردم نسبت به مؤمنان را، یهود و مشرکان خواهى یافت، و نزدیک ترین دوستان به مؤمنان را کسانى مى یابى که مى گویند: ما نصارى هستیم، این به خاطر آن است که در میان آنها، افرادى عالم و تارک دنیا هستند، و آنها (در برابر حق) تکبر نمی ورزند". [1]

وقتی این آیه را دیدم در فکر فرو رفتم، که خداوند چرا به صورت کلی همه ی پیروان یکی از ادیان آسمانی را که از دنباله روان یکی از پیامبران مهم صاحب کتابش هستند را جمع بسته و همه را به عنوان "دشمن ترین" در دشمنی با مومنان گرویده به دین فرستاده جدیدش معرفی می کند.

 برایم خیلی سوال شد که چطور چنین جمع بستن بدون استثنایی ممکن است، زیرا این روزها حتی بشر مخلوق هم چنین جمع بستن های کلی را رد می کند و حتی به صورت علمی نهضت هایی علیه اصول حاکم شده علمی بر جهان عَلَم قیام برداشته اند، و نسبت به علومی که یک حکم کلی می دهند و آنرا به همه پدیده های جهان بدون استثنا تعمیم می دهند، می شورند، و این احکام کلی را منسوخ اعلام می کنند، و از سوی دیگر به لحاظ اجتماعی هم مثلا نمی شود یک حکم کلی داد و گفت : "تمام انگلیسی ها خسیس اند" چرا که افراد خیّر زیادی ممکن است در بین آنان یافت. و یا "فرانسوی ها اهل فرهنگ و تمدنند" در حالی که در میان آنها جنایت کاران بی فرهنگی هستند، که بعضی از جنایات نسل کشی در آفریقا، حتی در همین روزها، زیر سر فرانسوی هاست، و یا گفت "ایرانیان میهمان نواز و خون گرمند"، در حالی که می توان افرادی یافت که در این قضاوت کلی نمی گنجند و...

و این سوال برایم ماند که خداوند چطور "یهود" و نه "برخی از یهود سرزمین حجاز" و... را در زمره "دشمن ترین" دشمنان مومنان به دین جدید معرفی می کند؛ و دادن یک حکم کلی در مورد تمام معتقدان به یک دین الهی در دشمنی با معتقدان به دین دیگر، خیلی برایم سنگین و سوال بر انگیز شد، و من در این آیه مدت زیادی ماندم و فکر کردم، مجلس دو ساعته را در این فکر گذراندم ولی چیزی دستگیرم نشد.

این آیات را ما سال هاست به زبان عربی خواندیم و رد شده ایم ولی خواندن کلام خدا به زبان عربی باعث هیچ تحرک فکری، برای انسان نمی شود، و در واقع چیزی که به زبان دیگری است و شما نفهمی، تحرک ذهنی هم در ذهن شما ایجاد نخواهد کرد.   

[1] - 82 لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النّاسِ عَداوَةً لِلَّذینَ آمَنُوا الْیَهُودَ وَ الَّذینَ أَشْرَکُوا وَ لَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ قالُوا إِنّا نَصارى ذلِکَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسینَ وَ رُهْباناً وَ أَنَّهُمْ لایَسْتَکْبِرُونَ