علی - صاحب غدیر - در نگاه دیگران

نمی دانم این کودک ابوطالب کیست، و از چه ریشه ایی خصوصیت می گیرد و در کلاس درس یتیم قریش (درود خداوند بر ایشان باد) چه آموخته است، که همچون گل نیلوفری از میان لجنزار جزیره العرب بیرون زده و سر برآورده است و دوست و دشمن (چه در داخل اسلام و خارج از آن) را مدهوش شخصیت و منش خود کرده است. اما اسفناک اینکه جامعه دینی ما چنین انسانی را قربانی و به کناری نهاده و کسانی را برجای چنین آزادمردانی می نشاند که حاصل حضورشان جز بند، خشونت، اسارت، غارت، قتل، جهان گشایی و... نیست و آنچه بین آنان مطرح نیست این که این پیامبر آخرالزمان، "رحمت للعالمین" است.

مرحوم احسان طبری از بزرگان و ایدئولوگ های چپ ایران در کتاب "برخی بررسی ها در باره جهان بینی ها و جنبش های اجتماعی در ایران" در صفحات 4- 195 او را چنین توصیف می کند:

"علی چنانکه از سیرت نگاری های دوستان و دشمنانش پیداست مردی دانا، پارسا، دلیر و جوانمرد بود، وسواس ایمانی و اخلاقی فراوان داشت که او را به انسانی نیک ولی سیاست مداری مردد و بی توفیق بدل می کرد. شکستن با خدعه گرانی که در راه نیل به مقام هیچ چیز رادع آنها نبود یقین بود. همین صفت مثبت موجب آن بود که نه فقط شیعه که آنها را سنیان (یا ناصبیان) "روافظ" می نامند، ستاینده وی بودند، خود این ناصبیان نیز علی را می ستودند، مثلا سنی متعصبی مانند شاعر بزرگ جامی در منظومه "سلسله الذهب" می گوید:

هست قدر علی از آن اعلی که رسد فهم "رافضی" آن جا

خود علی را چه ننگ از آن افزون کش ستایش کنند مشتی دون

آید از مدح او علی را عار ز افزایش بود علی را بار

بود سر کمال مصطفوی گشت ختم خلافت نبوی

این علی را کمال خالق و سیر عین بوبکر بود و عین عمر

احسان طبری همچنین به نقل از اسلام شناس معاصر شوروی أی.پی. پتروشوسکی در کتاب " اسلام در ایران – قرن 7 تا 15 میلادی" چاپ مسکو در سال 1966 در صفحه 40 اینگونه شخصیت علی را توصیف می کند:

"علی پروده ی محمد و عمیقا به او و اسلام اخلاص می ورزد. یکی از شش تن نزدیکان محمد و یکی از ده تن صحابه ای بود که محمد بدان ها بهشت را وعده داد. به عقاید مذهبی با شور و صمیمی و شریف بود. در امور اخلاقی وسواسی کم نظیر داشت و از مقام پرستی و مال اندوزی کراهت می ورزید. بی شک جنگاور و دلاوری و استوار بود. در غزوات بدر و احد (که درآن 16 زخم برداشت) و تقریبا همه غزوات دیگر شرکت داشت... هم شاعر بود و هم جنگاور و لذا دارای صفاتی بود که برای کسب شهرت مقدسات صفات لازمی است. ولی به کلی فاقد مختصات سیاسی بود، ترس از مسولیت در نزد خدا، ترس از ریختن خون مسلمانان که از عقاید دینی اش ناشی می شد و وسواس افراطی در امور اخلاقی او را مردد و متمایل به سازش می ساخت. از آن جا که سراپا موقوف معتقدات دینی بود، خِردش به آرامی تصمیم می گرفت و با آرامش بیشتر اجرا می نمود. ترس از آن که او را به جاه طلبی شخصی متهم سازند او را از عمل قاطع علیه دشمنان باز می داشت. برای شیعه که او را گاه بیش از محمد می ستایند نه تنها امام بلکه قدیس و قهرمان و شهسوار والا مقام اسلام است."