انتخابات فرانسه 1392

به نام آنکه آزادی انتخاب به بشر هدیه نمود

مورخ 23/2/1392 نشستی تحت عنوان "بررسی سیستم انتخابات فرانسه" در تالار حنانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار گردید. در این نشست علمی که از ساعت 14 الی 16 ادامه داشت اساتید و دانشجویان محترم از نقطه نظر گوناگون به بررسی موضوع مذکور پرداختند که خلاصه آن به شرح ذیل می باشد :

اروپایی ها از شانسی برخوردارند که ما برخوردار نیستیم و آن این که چنانچه با مشکلی مواجهه می شوند به کشورهای دیگر اروپایی نگاه می کنند که در شرایط مشابه با چنین مشکلی چگونه مواجهه شده اند. ولی ما در دوربر خود از چنین الگویی برخوردار نیستیم لذا خود به آزمون آن می پردازیم. قانون اساسی ج.ا.ایران و فرانسه از جهات مختلفی با هم شبیه هستند. شهید دکتر آیت و مرحوم دکتر حسن حبیبی قانون اساسی ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نوشتند و هر دو این بزرگواران از تحصیل کرده های فرانسه بودند. فرانسوی ها همیشه می خواهند متفاوت بوده و در جهان استثنا باشند. آنها ذهن دو قطبی دارند آنها هم مثل ما ایرانیان برچسب هایی در دست دارند به پیشانی همدیگر می چسبانند. فرانسوی ها روحیه محافظه کاری دارند تغییرات در این کشور همزمان با انقلاب بوده است و دسته های انقلابی و محافظه کار رو به روی هم قرار گرفتند. آنها تاکنون 15 بار قانون اساسی عوض کرده اند ولی هنوز هم ته دل با این قانون موجود کنار نیامده اند. ته دل فرانسوی ها مونارشیسم را می پسندد تا جمهوری. فرانسه همچون ایران یک نظامی متمرکز دارند. طی سالیان گذشته تمرکز قدرت بین مجلس و دولت رد و بدل شده است و این دو برای داشتن این قدرت با هم سالها جنگیده اند. به عنوان نمونه تا زمان شارل دوگل قدرت در دست پارلمان متمرکز بود. او قدرت را از پارلمان رییس جمهور منتقل کرد. تا زمان دوگل رییس جمهور را کالج انتخاباتی مجلس انتخاب می کرد و لذا رییس دولت ذیل مجلس قرار می گرفت او ابتدا این را از مجلس گرفت و پارلمان را تضعیف کرد.

فرانسوی ها خیلی دیرتر از دیگر اروپاییان به انتخابات تن دادند. قبل از انقلاب فرانسه فقط پول دارها حق رای داشتند و هر فردی میزان مالیات پرداخت کرده خود را به شهرداری ارایه می کرد و آنها بر همان اساس تعیین می کردند که فرد حق رای دارد یا خیر زنان فرانسوی تا سال 1944 حق رای دادن نداشتند و این حق رای را در این سال کسب کردند. نظام دو قطبی چپ و راست در فرانسه شدیدا رواج دارد و این چپ ها هستند که طرفدار دمکراسی هستند و جالب این که با توجه به این امر باید چپ ها به دنبال حق رای برای زنان می بودند لیکن برعکس این راست ها در فرانسه بودند که حق رای برای زنان را دنبال کردند. دلیل این امر هم این است که معمولا زنان محافظه کارند و چپ ها فکر می کردند با پوستن آنها به این روند محافظه کاران تقویت خواهند شد و همینطور هم شد. ژیسکاردستن سن رای را از 20 به 18 سال کاهش داد.

هر 5 سال یک بار انتخابات ریاست جمهوری است که این زمان هفت سال بوده که به 5 سال کاهش یافته است. تا جمهوری سوم و چهارم کالج انتخاباتی مجلس امر انتخاب رییس جمهور را به عهده داشتند ولی دوگل این را به رای هشتاد هزار نمایندگان مردم محول کرد و نهایتا هم به رای تمام مردم فرانسه موکول نمود. دوگل گفته بود که ما مجلس معقول می خواهیم. چند حادثه اتفاق افتاد تا دوگل به این امر توانست اقدام کند او ابتدا قضیه الجزایر را حل کرد و استقلال آن را به رسمیت شناخت و این در حالی بود که قدرت های قبلی جرات این اقدام متهورانه را نداشتند او از یک سو قصد نیز جان سالم به در برد و انتخاب سراسری رییس جمهور را به رفراندوم گذاشت و از نفوذ مردمی خود برای جا انداختن این امر استفاده کرد و از مردم خواست به این امر رای مثبت دهند. در فرانسه وزرا و نخست وزیر را رییس جمهور انتخاب می کند ولی حق برکناری نخست وزیر را ندارد. برای همین هم گفته می شود که رییس جمهور همواره یک متن استعفا نامه را امضا شده و بدون تاریخ به رییس جمهور می دهد و سپس به این پست گمارده می شود. میانگین نامزدهای انتخاباتی در فرانسه 5 نفر است و این به علت سختی گذر از فیلتر های گذاشته شده است. هرفردی که کاندیدا می خواهد بشود باید 500 امضا از بین نمایندگان استان های مختلف باید تهیه کند و از هر استان فقط 50 امضا می تواند بگیرد پس باید یک شخصیت جا افتاده باشد که بتواند 500 امضا از ایالت های مختلف تهیه نماید. فیلتر حزب سیاسی فیلتر دیگری است که باید فرد از آن بگذرد تا بتواند کاندیدا شود و برای همین هم می گویند که بدون حزب رفتن به الیزه محال است. گرفتن این امضاها کاری کرده که به راحتی نتوان کاندیدا ریاست جمهوری شد و لذا افراد بزرگی ازاین مسیر باز می مانند.

دوره ریاست جمهوری در فرانسه 5 سال و در ایران 4 سا است. این زمان هفت سال بود که شیراک آن را 5 سال کرد. ناپلئون بناپارت اولین رییس جمهور فرانسته بود. در فرانسه هم مثل ایران رییس جمهور می تواند در دوره دوم هم رییس جمهور بشود. شرایط رای دادن این است که فرد فرانسوی باشد ، 18 سال سن داشته باشد، از حقوق مدنی و سیاسی برخوردار باشد. در لیست های انتخاباتی هم نام نویسی کرده باشد.

گفته می شود که برای رییس جمهور شدن اشرافیت؛ داشتن حزب سیاسی غیر افراطی؛ ظرفیت شخصی و کاریزماتیک و پایگاه مردمی نیاز است.

پول سالاری در فرانسه همچون کشورهای دیگر رایج بود و فردی می توانست به این مقام برسد که بتواند پول زیادی را هزینه نماید. لذا پول سالاری به جای شایسته سالاری در فرانسه رایج بود. برای حل این معضل دنیا آمده و هزینه های انتخاباتی را شفاف سازی کرده است. لذا طبق قانون فرانسه باید یک سال قبل از انتخابات باید کاندیدا یک حساب بانکی باز کند و کلیه هزینه های انتخاباتی باید از این حساب پرداخت شود و در آمدها هم به همین حساب واریز شود. یک ذی حساب هم باید بر این حساب کنترل داشته باشد کمک مردم هم به این کاندیدا ها مشخص شده و در رقم های زیاد با چک باید صورت گیرد و از طریق همین حساب نقد شود. کمک نهادها و افراد حقوقی به کاندیداها ممنوع و هر گونه کمک خارجی هم ممنوع است. اگر ثابت شود که خلافی صورت گرفته اولا حتی اگر انتخاب هم شده باشد خود به خود عزل می شود و انتخابات ملغی اعلام می شود. هزینه های انتخاباتی را دولت تا 50% در صورت رای آوردن کاندیدا در حدود 5% آرای کل دریافت می دارد. اولا هزینه ها را کاهش داده اند نسبت به سالم سازی فضای سیاسی هم اقدام کرده اند. دولت یارانه حزبی به احزاب پرداخت می کند. کیفیت پوسترها؛ نوع کاغذ و اندازه آن تعیین شده است. در فرانسه با توجه به باز شدن حساب بانکی انتخاباتی از یک سال قبل کاندیدا ها مشخص هستند ولی در ایران کاندیدا ها در اخرین ساعات ثبت نام است که مشخص می شود. لذا در فرانسه یک سال فرصت دارند تا بستر رقابت بین رقبا را بچینند. پرداخت های دولتی و هدیه افراد حقیقی و احزاب هزینه تبلیغات را تعیین می کند سقف هزینه ها در دور اول انتخابات که همه هستند 7/13 میلیون یورو و در دور دوم که رقابت بین دو تن است 3/18 میلیون یورو است. هر فرد تنها می تواند 4600 یورو کمک مالی کند. این کمک باعث می شود که از این فرد تا این مقدار از پرداخت مالیات مبرا شود. گزارش مالی کاندیداها هم باید بعد از انتخابات اعلام شود. شورای قانون اساسی ناظر اصلی انتخابات فرانسه است و کاری شبیه شورای نگهبان در ایران دارد این شورا در سال 1958 تاسیس شد و اولین با در تاریخ کشور این شورا بر پارلمان فرانسه اولویت یافت و مسول نگهبانی از قانون اساسی در خلال قوانین به آن داده شد این شورا در دست رییس جمهور است و سه نفر از 9 نفر عضو آن را رییس جمهور تعیین می کند همچنین رییس آن را لذا رییس جمهور فرانسه از این مکانیزم استفاده می کند و بر مصوبات مجلس فرانسه کنترل کامل دارد و اعمال نفوذ می کند. مشکل دیگر انتخابات فرانسه بحث تقسیم بندی حوزه های انتخاباتی است که توسط جناح راست فرانسه علیه چپ ها زمینه سازی شد به طوری که در نقاطی که چپ ها نفوذ داشتند طوری حوزه های انتخاباتی را تقسیم کردند که نمایندگان احزاب چپ نتوانند (پدیده گرین مان درین) رای کامل برای رفتن به مجلس را کسب کنند و حوزه های نفوذ آنها خرد شده و بین مناطق دیگر و حوزه های انتخاباتی تقسیم شد. به طوری که یک حزب با 20% آرای ملی حتی یک کرسی در پارلمان ندارد و یک حزب تنها با ده درصد آرای ملی 17 کرسی در مجلس در اختیار دارد و اعتراضات هم تا کنون به جایی نرسیده است. سیستم انتخاباتی فرانسه بر اساس فرمول دو قطبی چند حزبی است و لذا اگر چه احزاب در دور اول انتخابات مبارزه شدیدی با هم دارند ولی در دور دوم می دانند که باید طوری مبارزه کنند که بتوانند با رقبا بعدا در تشکیل دولت ائتلافی کار کنند. لذا زیاد در صدد خراب کردن همدیگر نیستند این در حالی است که در انگلیس دو حزب تا حد امکان با هم مبارزه می کنند. شفاف سازی بر اساس نظارت که هم اعتماد داخلی و هم پرستیژ خارجی برای فرانسه می آورد. شورای قانون اساسی هم تا شکایتی نباشد حق ورود به اقدام ندارد. مردم نشان داده اند که اطلاعات سیاسی زیادی ندارند و در آخرین لحظات انتخابات احساس بر عقل آنها حاکم شده و رای می دهند. شعار انتخاباتی سارکوزی "باهم همه چیز ممکن می شود" بود.

+ نوشته شده در دوشنبه بیست و سوم اردیبهشت ۱۳۹۲ ساعت 22:18 شماره پست: 284